Almanya Başbakanı Olaf Scholz; farklı kıtalardan ülkelerin dünya siyasetinde söz sahibi olma potansiyeline işaret ederek, “Bazılarının sandığı gibi dünya iki kutuplu olmayacak” dedi. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise, Olaf Scholz’un işaret ettiği kıtaların gelişmiş ülkelerinin yer aldığı BRICS’in “Batı karşıtı olmadığı” değerlendirmesinde bulundu. Bu ifadeler akıllara, “tek kutuplu dünya”nın bitişi konusunda bir fikir birliği olduğu fakat yerini neyin alacağı konusunda bir fikir birliğinin henüz oluşmadığını getirdi.

DERLEME: ABC POLİTİK HABER MERKEZİ

1945 tarihinde sona eren 2. Dünya Savaşı sonrası, 4 Nisan 1949’da Amerika Birleşik Devletleri(ABD) öncülüğündeki 12 ülkenin kurduğu Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü(NATO) ile 14 Mayıs 1955 tarihinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği(SSCB) öncülüğündeki 8 ülkenin imzaladığı Dostluk, İşbirliği ve Karşılıklı Yardımlaşma Antlaşması(Varşova Paktı) arasında, Varşova Paktı’nın dağıtıldığı 1 Temmuz 1991 tarihi arasındaki dönem dünya literatüründe “Soğuk Savaş” olarak adlandırılmış, bu dönemdeki dünyanın siyasi yapısı için de “Çift kutuplu dünya” denmişti. 1991 yılı sonu itibarıyla SSCB’nin de resmen dağılmasından sonra ise dünyada, “tek kutuplu dünya” söylemi geliştirilmişti.

Tek kutuplu dünya söylemi ise bugün artık eskisi gibi kabul görmüyor.

NATO’DA ABD ÇATLAĞI

NATO içerisinde ABD ile Avrupa Birliği(AB) ülkeleri arasında NATO’nun bütçesinin oluşturulması arasında tartışma çıkmıştı. 5 Kasım 2024 tarihinde yapılan ABD Başkanlık Seçimi’ni kazanan Donald Trump, 11 Şubat 2024 tarihinde yaptığı mitingde, NATO’nun mali yükünün ABD’nin üzerine kaldığını ve bu yükün diğer ülkeler tarafından paylaşılması gerektiğini söyledi. Donald Trump, o dönem Ukrayna’ya bağlı olan Kırım’ın Rusya’ya katıldığı 18 Mart 2014 tarihinde NATO üyelerinin gayrisafi yurt içi hasılalarının yüzde 2’sini 2024 yılına kadar her yıl ödeme kararı aldığını hatırlatarak borcu olan ülkeleri korumayacağını, hatta Rusya’yı bu ülkelere saldırması için “cesaretlendireceğini” söylemişti.

Bu durum başta Almanya olmak üzere Avrupa ülkelerinin tepkilerine neden olmuştu. Almanya Dışişleri Bakanlığı, “Birimiz hepimiz, hepimiz birimiz için” ifadelerinin yer aldığı açıklamasında NATO’nun Alaska’dan Erzurum’a kadar 950 milyon insanı güvende tuttuğunu belirtmişti.

ŞİÖ’DEN BRICS’E

Batı ülkeleri arasında bu tartışmalar sürerken Doğu ülkeleri arasında ise yakınlaşma çabaları dikkat çekiyor.
Soğuk Savaş döneminde anlaşamayan Rusya ve Çin, 1996 yılında eski SSCB ülkeleri Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan’ın katılımıyla Şanghay İşbirliği Örgütü’nü(ŞİÖ) kurmuştu.

Rusya ve Çin merkezli işbirliği; 2001 yılında Güney Amerika ülkesi Brezilya ve Asya ülkesi Hindistan’ın da katılımıyla “BRIC”in kuruluşunu getirmişti. 2011 yılında BRIC’e Güney Afrika Cumhuriyeti’nin de katılmasıyla birliğin adı “BRICS”e dönüştürülmüştü.

BRICS’e bu yıl Ortadoğu ülkeleri Birleşik Arap Emirlikleri, İran ve Mısır’ın yanı sıra Doğu Afrika ülkesi Etiyopya da katıldı.

BRICS’in Rusya’nın Kaznan kentinde 22-24 Ekim 2024 tarihlerinde yapılan 16. Liderler Zirvesi’nde ise “Adil küresel kalkınma ve güvenlik için çok kutupluluğun güçlendirilmesi” teması işlendi ve dünya siyasetinde Batı’nın hakimiyetine işaret eden “tek kutuplu dünya”nın sona erdirilmesi vurgulandı.

PUTİN: BRICS, “BATI KARŞITI” DEĞİL

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, geleneksel yıl sonu basın toplantısında konuştu.

Vladimir Putin, Batı hakimiyetini ifade eden “tek kutupluluğun sona erdirilmesi” vurgusu yapan BRICS’in, iddia edildiği üzere “Batı karşıtı” olmadığı yönünde bir açıklama yaptı. Putin, BRICS üyelerinin kimseye “karşıt” bir söylem ve tavır içerisinde olmadığı, sadece üye ülkeler ve birliğin çıkarlarını savunduğunu belirtti.

SCHOLZ: DÜNYA ÇİFT KUTUPLU OLMAYACAK

Almanya Başbakanı Olaf Scholz da Belçika’nın başkenti Brüksel’de düzenlenen AB Liderler Zirvesi öncesi açıklama yaptı.
Olaf Scholz; Asya, Afrika ve Güney Afrika’da çeşitli ülkelerin dünya siyasetinde güç sahibi olabilecek güce erişebileceğini belirterek sanıldığı gibi iki kutuplu bir dünyanın olmayacağını ve çok farklı güçlerin ortaya çıkacağını söyledi. Scholz, AB Zirvesi’nde Avrupa’nın bu koşullarda konumunun ne olacağının görüşüleceğini belirtti.

“TEK KUTUPLU DÜNYA” BİTECEK! YA SONRA?

Dünyada ekonomik ve siyasi olarak önde gelen ülkelerin liderlerinin yaptığı bu açıklamalar, 1991’de ilan edilen ve ABD ile AB’nin NATO şemsiyesi altında temsil edilen Batı hakimiyetinin sona ermesi konusunda bir fikir birliği olduğu izlenimini verdi.

Bu gelişmeler, tek kutuplu dünyanın yerine nasıl bir dünya düzeninin kurulacağı konusunda ise merak uyandırdı…