BİR ROMANDA YAŞAR GİBİ

LENİN’İ OKURKEN

Lenin’in Felsefe Defterlerinin sonuna geldik.(1) Felesefe Defterleri’nde Plehanov’un Çernişevski için yazdıklarını okuyoruz. Plehanov(1856-1918) dendikte anılar canlandı. Kendim için konuştukta, gerçekçi sanatı, 1960’larda Plehanov’dan öğrendim… Gerçeklik dendikte Belinski… Dobrolyubov… Çernişevski. Gerçekçiliğin görkemli yazarları. Bu dört yazarı burjuva ideologları hiç sevmezler. Bakın ne diyor Belinski, “Toplumun en yüce ve kutsal çıkarı, bütün üyelerin eşit olarak pay alacakları öz refahıdır. Bu refaha götüren yol bilinçtir ve sanat da bilim kadar bu bilincin gelişmesine yardım edebilir.”(2)

Turgenyev, Çernişevki’ye şöyle demiş: “Siz sıradan bir yılansınız, ama Dobrolyubov düpedüz kobra yılanı.”(3)

VERA PAVLONA’NIN DÜŞÜ

Çernişevski’nin “Ne Yapmalı” romanının karakterlerinden biri Vera Pavlona’dır. Plehanov, Vera Pavlona için şöyle yazar. Lenin, bu bölümün altını çizmiştir: “Vera Pavlona’nın düşleri Çernişevski’nin, sosyalistlerin ne yazık ki yeterince dikkatle üzerine eğilmedikleri bir yanını açıklığa kavuşturuyor. Bu düşlerde nokta büyülüyor adeta bizi: Çernişevski, sosyalist rejimin ancak ve ancak burjuva dönem tarafından geliştirilmiş olan teknik güçlerin üretim alanına büyük çapta uygulanmasıyla kurulabileceğinin tamamıyla bilincindedir. Vera Pavlona’nın düşlerinde muazzam emek orduları Orta Asya’dan Rusya’ya sıcak ülkelerden sıcak ülkelere geçerek ortak üretime vermektedirler kendilerini.”

Kimi devrimciler, köylü topluluklarından sosyalizm beklediler. Buna karşı Plehanov, şöyle der: “Proletaryanın kurtuluşu, ancak ve ancak, insanoğlu, toprağın egemenliğinden ve genellikle de doğanın egemenliğinden kurtulursa ve kurtulduğu oranda gerçekleşecektir.(4)

YENİ BİR TİP

Plehanov, bu tip için şöyle der: “Bizde yepyeni bir ‘yeni insanlar’ tipinin tanığı oldu Çernişevski. Bu tip, Rahmetov’da ete kemiğe bürünmektedir.(…) Rus devrimcisiyse, çekmek zorunda kalacağı korkunç acıları da kahraman olarak görüyordu yazarımızda önceden: Derinden seziyordu ki, Rus devrimcisinin hayatı, amansız mücadeleler ve sürekli özgeçişlerle örülü bir hayat olacaktır. Çernişevki’nin Rahmetov’da bizlere tam bir çilekeş sunması işte bundandır.”(5)

MEKTUP

Çernişevski’nin hapisten karısına gönderdiği mektup, “Artık tarihin malıdır bizim hayatlarımız. Yüzlerce yıl geçecektir, o an ve bizim adlarımız insanlara daima aziz gelecektir ve sizinle yaşamış olanlar da, dünyaya gözlerini yumduktan sonra bile insanlar bizi gene şükranla yad edecektir. 5 Ekim 1862”

Bu mektubu okurken düşündüm. Yalnız Rus devrimcileri değil, bütün dünyada devrimciler büyük acılar çektiler. Bir çok romanda yaşar gibi onların acılarını duyumsadım. Bütün devrimcilere gönül borcumuz olduğunu biliyorum.

1.V.İ. Lenini Felsefe Defterleri, çev. Attila Tokatlı, İstanbul 2013, Y-420

2. Plehanov, Sanat ve Toplumsal hayat, çev. Cenap Karakaya, Sosyal Yayınları, İstanbul 1987, Y-16

3. Lenin, age Y-421

4.Lenin, age Y-426

5. Lenin, age Y-427