ABC POLİTİK ARKA PLAN
Milliyetçi Hareket Partisi (MHP) Genel Başkanı Devlet Bahçeli, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ndek(TBMM) grup toplantısında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanlığı seçim sonuçlarını ve bu sonuçlar üzerine kendisine yöneltilen eleştiriler hakkında konuştu.
Devlet Bahçeli, seçimleri kazanan Cumhuriyetçi Türk Partisi(CTP) Genel Başkanı Tufan Erhürman'ın federasyon fikrine yönelik açıklamalarını eleştirdi:
“Kıbrıs’ta egemen eşitliğine dayalı iki devletli çözüme kapalı duran ve federasyon özlemlerine yeşil ışık yakan bir siyasi zihniyet ve iradenin, geçmişin acı ve ızdırap veren olayları tekrar canlandırma ihtimali yabana atılmaması gereken yakın bir tehdittir.”
Bahçeli, daha önce 82. il olarak Kerkük ve Musul'u işaret ettiğini hatırlatarak, aciliyet nedeniyle rotayı KKTC'ye çevirdiğini söyledi:
“Durumun aciliyetine binaen, şimdilik kısmi bir revize yaparak diyeceğim şudur: 81 Düzce’den sonra 82’nin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti olması artık hayat memat konusu haline gelmiştir.”
ÇAĞRISINI YİNELEDİ
Devlet Bahçeli, seçim sonucunu az bir katılımla gerçekleştiği iddiasıyla Kıbrıs Türklüğünü temsil etmeye yetmeyeceği görüşünü ve KKTC Cumhuriyet Meclisi'ne çağrısını tekrarladı:
“KKTC parlamentosu acilen toplanmalı, seçim sonuçları ve federasyona dönüşün kabul edilemeyeceğini ilan etmeli ve Türkiye Cumhuriyeti'ne katılma kararı almalıdır.”
ELEŞTİRENLERE EOKA VE ENOSİS İTHAMI
KKTC'deki bazı çevrelerden ve Türkiye'deki muhalefetten gelen “Size ne sonuçlardan” eleştirilerine ise Bahçeli şu sözlerle karşılık verdi:
“Kıbrıs Türklüğünün arasına yuvalanan mandacı ve teslimiyetçi kimi EOKA ve ENOSİS muhipleri şahsımı ve partimizi hedef alarak, 'Size ne sonuçlardan, sizi ne ilgilendiriyor' demek suretiyle ağız ve ahlak bozukluğunda seviyesiz ve dibe batan bir evreye geçmişlerdir... Çünkü biz Kıbrıs’a bakınca vatan görüyoruz. Çünkü biz Kıbrıs denildi mi akan suları durduruyoruz.”
Devlet Bahçeli, federasyona geçişi “Kıbrıs Türklüğünü asimilasyon çarkında israf etmek” ve "ihanet" olarak niteledi.
ERTÜRHAN’IN FEDERASYON AÇIKLAMALARI
15 Mayıs 2025 tarihinde Tufan Erhürman, Kıbrıs sorununun çözümüne dair bir açıklama yaptı:
“Federasyon bizim açımızdan Kıbrıs sorunu çözülecekse bunun nasıl olacağını gösteren formülasyon. Biz, çözüm istiyoruz ve eğer çözüm olacaksa bu ülkede bunun iki toplumlu, iki bölgeli siyasi eşitliğe dayalı federasyon çerçevesinde olacağını da biliyoruz.”
Aynı açıklamada, “iki devletli çözüm” modelinin şu anki koşullarda gerçekçi olmadığı görüşünü dile getirdi.
Erhürman, 08 Ekim 2025 tarihinde rakibi Ersin Tatar’ın “iki devletli çözüm” söylemine tepki gösterdi:
“Sayın Tatar’ın neyi kastettiğini yıllardır anlamadım. … Bu belirsizlik Kıbrıs Türk halkının haklarını riske atıyor.”
Aynı açıklamada, “Adına ister federasyon, ister konfederasyon deyin, mesele kelimeler değil. Bizim modelimiz; iki toplumun, iki bölgenin, siyasi eşitliğe dayalı bir yapıdır” ifadelerini kullandı.
Tufan Erhürman 19 Ekim 2025 tarihinde seçim zaferinin ardından yaptığı açıklamada ise “Dış politika elbette Türkiye ile yakın istişare içerisinde yürütülecek, bundan kimsenin kuşkusu olmasın” dedi.
EOKA VE ENOSİS
Bahçeli’nin sözünü ettiği EOKA ve ENOSİS kavramları şu anlamlara gelmektedir:
EOKA (Ethniki Organosis Kyprion Agoniston)
* Kuruluş: 1955
* Kurucu Lider: General Grivas (Yunan subayı)
* Amaç:
- İngiliz sömürge yönetimini sona erdirmek
- Kıbrıs’ın Yunanistan’a ilhakı (ENOSİS) hedefini gerçekleştirmek
* Yöntem:
- Silahlı direniş ve gerilla taktikleri
- Hem İngilizlere hem de Kıbrıslı Türklere karşı şiddet eylemleri
* Sonuç:
- 1960’ta Kıbrıs Cumhuriyeti’nin kurulmasıyla resmi olarak sona erdi
- 1970’lerde EOKA-B adıyla tekrar ortaya çıktı (Makarios'a karşı darbe girişimiyle)
ENOSİS (Birleşme / İlhak)
* Anlamı: “Birlik” — yani Kıbrıs’ın Yunanistan’la birleşmesi
* Destekleyenler:
- Özellikle Rum Ortodoks Kilisesi
- EOKA ve bazı Yunan hükümetleri
* Tepkiler:
- Kıbrıslı Türkler tarafından tehdit olarak görüldü
- Türkiye, ENOSİS’e karşı çıkarak Taksim (bölünme) fikrini savundu
* Sonuç:
- 1974'te ENOSİS hedefli bir darbe (Yunan destekli) yapıldı
- Türkiye’nin askeri müdahalesiyle Kıbrıs ikiye bölündü
- ENOSİS hiçbir zaman resmî olarak gerçekleşmedi
KIBRIS'TA EOKA ve ENOSİS KRONOLOJİSİ
1878 - Osmanlı İmparatorluğu, Kıbrıs’ın yönetimini İngiltere’ye kiralar.
(Resmen Osmanlı toprağı kalır ama fiilen İngiliz idaresi başlar.)
1914 - Osmanlı, I. Dünya Savaşı'nda İngiltere'nin karşısında savaşa girince, İngiltere Kıbrıs’ı tek taraflı ilhak eder.
(Kıbrıs artık İngiltere’nin sömürgesidir.)
1931 – Rum İsyanı (ENOSİS Talepleri)
* Rum halkı İngiltere'ye karşı isyan eder; amaç: ENOSİS (Yunanistan’a katılmak)
* İngilizler ayaklanmayı bastırır; siyasal faaliyetleri yasaklar.
1955 – EOKA'nın Kuruluşu
* EOKA (Kıbrıslı Yunan Savaşçıların Ulusal Örgütü) kurulur.
* Lider: Grivas (Yunan subayı, kod adı: Dighenis)
Amaç:
* İngiliz yönetimini sonlandırmak
* Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlamak (ENOSİS)
Eylemler:
* Gerilla savaşı
* Hem İngiliz askerlere hem de Kıbrıslı Türklere yönelik saldırılar
* Türkler buna karşı TMT (Türk Mukavemet Teşkilatı) kurar (1958)
1960 – Kıbrıs Cumhuriyeti’nin Kuruluşu
* Türkiye, Yunanistan ve İngiltere garantörlüğünde ortak cumhuriyet kurulur.
* Cumhurbaşkanı: Makarios (Rum)
* Cumhurbaşkanı Yardımcısı: Dr. Fazıl Küçük (Türk)
* ENOSİS talepleri durur gibi görünse de, gerçekte sürer.
1963 – Kanlı Noel & Anayasayı Değiştirme Girişimi
* Makarios, anayasanın Türk tarafına verdiği hakları kısıtlamak ister.
* Kıbrıslı Türkler direnir.
* 21 Aralık 1963: “Kanlı Noel” saldırıları başlar — yüzlerce Türk katledilir.
* Kıbrıslı Türkler gettolara çekilir; ortak yönetim fiilen sona erer.
1974 – ENOSİS Darbesi & Türk Müdahalesi
* 15 Temmuz 1974: EOKA-B ve Yunan Cuntası, Makarios’a darbe yapar.
* Darbenin amacı: Kıbrıs’ı Yunanistan’a bağlamak (ENOSİS)
* 20 Temmuz 1974: Türkiye, garantörlük hakkına dayanarak Kıbrıs’a asker çıkarır.
* Bu, “Barış Harekâtı” olarak adlandırılır.
* Kıbrıs fiilen ikiye bölünür.
1983 – KKTC’nin İlanı
* Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ilan edilir (uluslararası alanda sadece Türkiye tarafından tanınır.
Sonuç
* EOKA, şiddet yoluyla ENOSİS’i hedefleyen bir örgüttü.
* ENOSİS, adayı Yunanistan’a bağlama fikridir ama Türk tarafının direnişi ve Türkiye’nin müdahalesiyle hiçbir zaman gerçekleşemedi.
* Bu süreç, Kıbrıs’ta kalıcı bölünmeye yol açtı ve çözüm hâlâ bulunabilmiş değil.