İsveç’in iç güvenlik kurumu SAPO, üst düzey bir diplomatı 12 Mayıs Pazar günü casusluk şüphesiyle gözaltına aldı. Güvenlik birimleri, adı açıklanmayan bu kişiyi 15 Mayıs Çarşamba gününe kadar sorguladı. SAPO yetkilileri, şüpheliyi üç gün boyunca ifade vermesi amacıyla alıkoyduklarını belirtti. Savcılık, soruşturmanın sürdüğünü ve diplomatın bu kapsamda yasal işlemlere tabi tutulduğunu duyurdu.
Soruşturmaya konu suçların 1-11 Mayıs tarihleri arasında işlendiği bildirildi. Ancak yaşamını yitiren kişinin, gözaltına alınan diplomatla aynı kişi olup olmadığı resmi makamlarca netleştirilmedi. SAPO Sözcüsü Johan Wikström, açıklamasında bu konuda dikkat çeken ifadeler kullandı.
“Dışişleri Bakanlığı’nın bir çalışanın öldüğünü açıkladığı bilgisini gördük. Daha önce tutuklanan ve casusluk yaptığından şüphelenilen kişinin bu olduğunu doğrulayamıyoruz” şeklinde konuştu.
AVUKATIN AÇIKLAMASI VE İDDİALAR
Diplomatın avukatı Anton Strand, müvekkilinin ölüm nedeniyle ilgili yorum yapmaktan kaçındı. Ancak yaptığı kısa değerlendirmede şu sözlere yer verdi:
“Soruşturma hakkında herhangi bir ayrıntıya giremem. Yapılan sorgulamalarla ilgili bir susturma emri var.”
Strand, müvekkilinin serbest bırakıldıktan hemen sonra hastaneye gittiğini, sonrasında da polise başvurarak kötü muamele ve fiziksel müdahale gerekçesiyle rapor tuttuğunu kaydetti. Bu iddia, gözaltı sürecinde diplomata yönelik insan hakları ihlali yaşandığı şüphesini gündeme taşıdı. Avukat, hayatını kaybeden diplomatın ailesinin isteklerini yakından takip edeceğini söyledi.
ÖLÜMÜN ARDINDAN BAŞLAYAN SORUŞTURMA
İsveç Devlet Televizyonu SVT, yaşamını yitiren diplomatın daha önce çeşitli büyükelçiliklerde görev yaptığını aktardı. Aynı haberde, SAPO’nun geçen hafta görevinden istifa eden İsveç Ulusal Güvenlik Danışmanı Tobias Thyberg ile yaşanan gelişmeler arasında bağlantı aradığı bilgisi yer aldı.
İddialara göre Thyberg, göreve atanmasının hemen ardından 'hassas içerikli görüntülerin' ortaya çıkması nedeniyle görevinden çekildi. Bu istifa, ülkedeki güvenlik bürokrasisinde büyük bir sarsıntı yaratırken, diplomatın ölümüyle bağlantılı olabileceği yönünde spekülasyonları da beraberinde getirdi.
DIŞİŞLERİ VE POLİSİN YAKLAŞIMI
İsveç Dışişleri Bakanı Maria Malmer Stenergard, Aftonbladet gazetesine yaptığı açıklamada çalışanın ölümünden duyduğu üzüntüyü dile getirdi.
“Dışişleri Bakanlığı’nda görevli bir çalışanımızın vefat ettiğine dair üzücü haberi aldım. Düşüncelerim çalışanın ailesi, arkadaşları ve meslektaşlarıyla birlikte” ifadelerini kullandı.
Polis Sözcüsü Daniel Wikdahl ise soruşturma başlattıklarını ancak şu aşamada herhangi bir suç unsurundan şüphelenmediklerini belirtti. Basın açıklamasında şu sözleri kullandı:
“Bir soruşturma açmak için herhangi bir suçtan şüphelenmemize gerek yok, bunu hastane dışında birisi öldüğünde yapıyoruz.”
Dışişleri Bakanlığı, diplomatın ölümünü doğruladı ancak olayın detaylarına ilişkin herhangi bir yorum yapmadı. Reuters’a verilen yanıtta, “Dışişleri Bakanlığı’nda görevli bir çalışanımızın hayatını kaybettiğini üzülerek teyit ediyoruz. Yakınlarının sağlığı açısından daha fazla ayrıntı vermekten kaçınıyoruz” denildi.
KARANLIKTA KALAN SORULAR VE İSVEÇ GÜVENLİĞİNE GÖLGE DÜŞÜREN ŞÜPHELER
Soruşturmada susturma kararı bulunması, diplomatın serbest bırakıldıktan sonra hastaneye başvurması ve polis hakkında şikâyetçi olması gibi unsurlar, olayın sıradan bir ölüm olmadığını düşündüren veriler arasında yer aldı. SAPO’nun konuya ilişkin ketum tutumu, İsveç’in diplomatik bürokrasisinde büyük bir güvenlik açığı oluştuğu izlenimini güçlendirdi.
Devletin, dış temsilciliklerde görev yapan bir çalışanının ölümünü yalnızca “personel kaybı” şeklinde tanımlaması ve gözaltı süreci ile ilgili kamuoyuna doyurucu bilgi sunmaması, kamuoyunda “gizlenen ne?” sorusunu gündeme getirdi. Diplomatik görevlere sahip kişilerin, casusluk şüphesiyle sorgulanıp kısa süre sonra yaşamını yitirmesi, uluslararası ilişkilerde de dikkatle izlenen bir kriz başlığına dönüştü.