TELE1’de yayımlanan Gazeteciler Masası programında ekonomist Meriç Köyatası dikkat çeken açıklamalar yaptı. Köyatası, AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yakın ilişkiler kurduğu Donald Trump’ın Çin’e yönelik yüzde 104'lük vergi kararını yorumladı.
“ÇILGINLIĞIN SON SAFHASI”
Trump’ın Çin’e karşı uygulamaya koyduğu yüzde 104’lük ek vergi kararını değerlendiren Köyatası, “Bu bir kere çılgınlığın artık son safhası. Nasıl sonuçlar yaratır? Büyük ihtimal geri adım atacaktır,” dedi.
Köyatası, Trump’ın açıklamasında Netanyahu ile yaptığı görüşmeye işaret ettiğini anımsattı. Trump’ın “Çin bize ek vergi koyarak yanlış yaptı. Ne yapacağını bilmiyorlar. Telefon etsinler, ben onlara kolaylık sağlarım,” ifadelerini kullandığını aktardı.
TRUMP'TAN PAZARLIK MESAJI
Köyatası, Trump’ın bu adımıyla Çin dahil 70 ülkeye “Gelin konuşalım,” dediğini belirtti. Trump’ın pazarlık sürecine Ticaret Bakanı yerine doğrudan kendisinin katılmak istediğini vurguladı.
Beyaz Saray Sözcüsü’nün sözlerini hatırlatan Köyatası, “Trump çok cömert bir insandır. Çin konuşmak isterse, onlara karşı çok cömert davranacağını da şimdiden söyleyelim,” cümlesine dikkat çekti.
“BU ÜRÜNLER ÇİN'DEN Mİ?” SORUSUNU SORDU
Amerika'nın ithalatındaki bazı ürünlerin yalnızca Çin'de üretilmediğini belirten Köyatası, şu tespiti yaptı:
“Şimdi burada marka adı vermek istemiyorum ama birkaç tane sektör… Bilgisayar, telefon sektöründe… Bütün Hollywood, Hollywood’a da hakim olan… Yani herhangi bir Hollywood filminde başka bir telefon veya başka bir laptop görünmez, tamam mı?”
Köyatası, bu ürünlerin parçalarının yalnızca Çin'de değil dünyanın farklı ülkelerinde üretildiğini belirtti. Ardından şu ifadeleri kullandı:
“Şimdi Amerika’nın… Trump bunlara da mı vergi koydu? Trump bunlara da mı vergi koyuyor?”
FİYATLAR ARTACAK ENFLASYON SIÇRAYACAK
Bu tür ürünlerdeki vergi artışının Amerika'da fiyatlara doğrudan yansıyacağını belirten Köyatası, “Yeni model çıktığında böyle çılgın gibi kuyruklar olan o ürünün fiyatı şimdi daha da artacak,” dedi.
Amerika'nın birçok kentinde insanların sokağa çıktığını vurgulayan Köyatası, “Enflasyon daha fazla artacak, fiyatlar artacak,” tepkisinin yaygınlaştığını söyledi.
FED VE TRUMP ARASINDA GERİLİM UYARISI
Köyatası, Trump ile Fed arasında gerilimin büyüyebileceğini belirtti. Ardından Amerikan ekonomisinin kırılgan yönlerine dikkat çekti:
“Amerika basıyor kağıdı, doları, istediği malı satın alıyor. Ondan sonra o parayı alan ülke… Çin… O elindeki dış ticaret fazlasıyla… 'Ne yapacağım ben bu doları?' diyor. Gidiyor, dönüyor Amerikan hazine bonosu satın alıyor.”
Çin’in elinde üç trilyon dolara yakın Amerikan hazine bonosu olduğunu belirten Köyatası, bu yapının kırılabileceğini söyledi. “Bu faiz yükünden kurtulmaya çalışıyor. Ama yani bu dolara olan güveni de uzun vadede sarsar. Ve doların rezerv para özelliği sarsılır,” uyarısında bulundu.
DOLARDA HAREKETLİLİK TAHMİNİ
Trump’ın bu adımının Türkiye'deki etkilerine de değinen Köyatası, halkın dolardaki hareketi merak ettiğini belirtti. Kısa vadede Euro'nun dolara karşı üstünlük kurduğunu ifade etti.
Ancak ticaret savaşları sırasında paraların değerinin düşürüldüğünü hatırlattı. “Rakip ülkeler kendi paralarını devalüe eder. Devalüe edince doların değeri yükselir,” dedi.
Çin Merkez Bankası’nın Yuan’ı devalüe ettiğini hatırlatan Köyatası, “Mallarım Amerika’ya göre biraz daha ucuzlasın,” amacıyla bu adımın atıldığını söyledi. “O da doları biraz yukarı kaldırır. Ama ciddi bir sarsıntı var,” dedi.
1929 BUHRANINA BENZETME YAPTI
Köyatası, yaşanan gelişmeleri tarihsel bir sürece bağladı. “1929 bunalımı sonrası döneme doğru bir geçiş görüyoruz. Böyle devam… Ya çok ciddi,” yorumunda bulundu.
Türkiye’deki iç siyasi gündemle Trump fırtınasının aynı anda yaşandığını belirten Köyatası, “Trump fırtınası Türkiye’nin uzak duramayacağı, ekonomisini de çok derinden sarsacak,” ifadesini kullandı.
DIŞ POLİTİKA ELEŞTİRİSİ: “ASKERİMİZİN KANINI SATIYORUZ”
Köyatası, Türkiye’nin dış ticaret açığını karşılamak için AKP-MHP iktidarının izlediği politikaları eleştirdi. Jeopolitik hamlelerin ranta dönüştürüldüğünü şu sözlerle ifade etti:
“Biz dış ticaret açığımızı neyle karşılıyoruz? Tepeden faiz ödeyerek, borçla karşılıyoruz. Borç alıyoruz efendim, bir şeyler satıyoruz. Jeopolitiğimizi satıyoruz. En son işte askerimizi… Gidin alın, size götürün ya Ukrayna’ya götürün… Yani askerimizin kanını bile satmaya kalkıyoruz.”
“ÇOK BOYUTLU BİR SÜREÇLE KARŞI KARŞIYAYIZ”
Ekonomist Meriç Köyatası, Türkiye’nin bu gelişmelerin dışında kalamayacağını belirtti. “Belki bizimle vergi artışları çok yüksek değil ama bizim ilişki kurduğumuz diğer ülkeler ve onların ekonomi politikalarını da etkileyecek bir süreçle karşı karşıyayız. Çok boyutlu,” değerlendirmesini yaptı.
