Liberal ve “sol liberal” çevrelerinin önde gelen isimlerinden gazete yazarı ve akademisyen Prof. Dr. Nuray Mert, 9 Nisan Çarşamba günü, medyascope.tv sitesinde "Veda Ediyorum" başlıklı bir yazı yazdı. Dramatik bir sona işaret eden bu yazının ardından, ilgili çevrelerde ve entelektüel ortamda bir dizi eleştiri ve değerlendirme geldi. Mert, Kur’an-ı Kerim’den yaptığı “Şüphesiz insan çok cahil ve zalimdir (Kur’an, 50/72)” şeklindeki alıntıyla başladığı yazısında, siyasi yorum yazmaya, televizyonlara çıkmaya ve görüş bildirmeye son verme kararı aldığını ilan ediyor. Kur’an alıntısının kaynağını yanlış vermesi hoş görülebilir. Çünkü, söz konusu Ahzab Suresi 50'inci değil, 33'üncü suredir . Bu nedenle doğru referans “Kur’an, 33/72” olmalı. Ancak, dediğim gibi bu küçük hata hoş görülebilir. Ayrıca Mert’in aldığı karara “zalim” kavramı daha uygun düşüyor. Umarım “cahil” ile kendisini, “zalim” kavramı ile de siyasal İslamcıları kastetmiş olsun.
Her neyse Mert, veda yazısında şöyle diyor:
"Kendi adıma da ülkem adına da artık korkuyorum. Kendi adıma, soluğu cezaevinde alırsam kedilerime kim bakar diye korkuyorum. 'Torun' saydığım, yeğenimin küçük kızından ayrı kalırım diye korkuyorum. Geçirdiğim ölümcül hastalığın izleri, sağlık durumum, yaşım itibarıyla tahammülüm, mecalim bitmek üzere diye korkuyorum. Ülkem adına, bir karanlık tünelde nereye gittiğimiz meçhul hale geldiği için korkuyorum. O küçük kız için korkuyorum. Gocunulacak yanı yok, insan korkan bir varlıktır,"
Çok anlaşılır bir insani korku. Ancak, bu cehennemin yollarını döşeyen liberallerden biri de Nuray Mert. Yıllarca topluma, AKP iktidarının ve siyasal İslamcıların “Kemalist vesayet” rejimini yıkarak ülkeye özgürlük ve demokrasi getireceğini anlattılar. Şeriatçılığı, İslamcı faşist harekete karşı mücadele edenleri ise “vesayetçi” veya “darbeci” ve bir dönem de yaygın şekilde “Ergenekoncu” diye yaftaladılar. Kumpas davalarında, AKP iktidarı ve İslamcılar lehine paha biçilmez bir destek sundular. Sonuçta yolunu döşedikleri cehennemin ateşi kendilerini de yakmaya başlayınca, işte böyle teker teker sahayı terk etmeye başladılar.
Mert yazısına kararı nasıl aldığına ilişkin bazı ayrıntılar veriyor:
“Şimdi son dönemece gelmiş durumdayım. Mart ayı başında, Ramazan’ın ilk günü, Akit TV’de bir programa davetliydim. Eşin dostun uyarılarına kulak asmadım, hangi mecra olursa olsun ayırt etmemek gerektiğini düşündüm, programa katıldım. Program boyunca ısrarla Kürt meselesi ile ilgili görüşlerim, zamanında başıma iş açan eski görüntüler, çarpıtılmış konular gündeme geldi. Bir kez daha tüm samimiyetimle görüşlerimi izah etmeye çalıştım. (…) Ne büyük bir gaflet!”
Evet... Ne büyük bir gaflet! Mert şöyle devam ediyor:
“Bu zaman zarfında, eşim dostum, yine beni kabahatli buldu, neden Akit TV’nin programına çıktım, zamanında başıma onca iş açan bu konulara, sorulara muhatap olmanın yolunu açtım. Bu tür yayınlar, olayları köpürtme aracı değil miydi? Ne diyeyim, onlar da haklı. Nasıl bir ülkede yaşadığımın farkında değil miyim, değilsem olmam gerekmez mi? Gerekir gerekmesine de ben hep bu düşünceyle hareket etmeyi reddetmiş biriyim. (…) Bir başka gaflet!”
Kur’an’dan alıntı yaparak (yazının dramatik olan yanı da bu) medyaya ve siyasal tartışma ortamlarına veda eden Nuray Mert’in görüşleri hakkında, yaklaşık 9 yıl önce, 10 Ocak 2016 tarihinde ABC sitesinde bir yazı yazmıştım. Kendisini eleştiren başka yazılarım da oldu. Örneğin, “Liberal İhanet” adlı kitabımda da kendisini eleştirdiğim bir bölüm var. Tarihe düşülen bir not niteliğinde olduğunu düşündüğüm bu yazımı, söz konusu trajik “veda” vesilesiyle bir kez daha okurlarımızın dikkatine sunmakta yarar görüyorum. Çünkü bu finale nasıl gelindiğinin bir öyküsü var. Yazım aşağıda.
BİR LİBERALİN KAYTARMA GİRİŞİMİ
Nuray Mert.. Akademisyen, siyasal gözlemci, sosyolog doktor, profesör, köşe yazarı, kanaat önderi... Bu unvanları daha da çoğaltabiliriz. İnsan bu kocaman unvanları duyunca şöyle bir toparlanma ihtiyacı duyuyor. Ancak unvanlardan en fiyakalısı da herhalde "liberal demokrat" olmalı.. En iyi olasılıkla sol liberal sayabileceğimiz bir köşe yazarı.
Dün (8 Ocak 2015) Cumhuriyetteki köşesinde bir yazı yazdı. Bu yazıyı ele alacağız, ama önce kısa bir anımsatma ve değerlendirme yapmakta yarar var.
İşi gücü Türkiyenin solcularına, devrimcilerine, yurtseverlerine, aydınlanmacı ve laik çevrelerine ayar vermek olan bir çevre var. Nuray Mert de onlardan biri. Ancak, bütün liberal ve sol liberaller gibi son iki yıllık siyasal gelişmeler nedeniyle o da fena halde çuvalladı. Çünkü, "Askeri vesayeti yıkacak ve ülkeyi demokratikleştirip normalleştirecek" dedikleri AKP, liberallerin beklentilerini hızla boşa çıkardı. Büyük bir hayal kırıklığı yaşandı ve liberallerin bütün tezleri çöktü.
Askeri vesayeti yıkarak demokratik devrim yapacak dedikleri siyasal İslamcı AKP iktidarı, ülkeyi dinci-faşizan bir diktatörlüğe, yolsuzluk bataklığından beslenen bir ahlaksızlık ortamına, bilim ve akıl karşıtı ilkel bir laiklik düşmanlığına, yani özetle Ortaçağ karanlığına doğru götürmeye başladı.
ATILINCA YANILDIKLARINI ANLADILAR
Bunun üzerine Nuray Mert ve arkadaşları, "kandırıldık" ya da "yanıltıldık"demeye başladılar. Çünkü onlar, kendilerine köşe ve kürsü verilen gazete ve televizyonlardan teker teker tasfiye edilmeye ve kullanıldıktan sonra buruşuk bir peçete gibi bir kenara atılmaya başlandılar. Ahmet Altan, Mehmet Altan, Hasan Cemal ve Nuray Mert böyle isimlerden sadece bir kaçını oluşturuyordu.
Zaten AKP İstanbul İl Başkanı (şimdi milletvekili) Aziz Babuşçu’nun dediği gibi, "Artık yeni rejimin inşa dönemine geçilmişti" ve eski rejimi birlikte yıktıkları liberallerle yollarını ayırıyorlardı.
Peki, bu durumda ne beklenir? Entelektüel haysiyet, demokrat bir insan samimiyeti ya da ortalama aydın namusu nasıl bir davranışı öngörür?
Bu sorunun yanıtı basittir; yüzünüzü topluma döner ve açık bir özeleştiri yaparsınız. Kamuoyuna "yanıltıldık" demekten çok "yanıldık" dersiniz. O güne kadar, "darbeci, statükocu, Kemalist tepeden inmeci, endişeli modern, laikçi teyze" diye saldırdığınız ya da alay ettiğiniz kesimlerden de özür dilersiniz, değil mi!
En azından, geçmişte darbecilerin yayın organı olarak gördüğünüz, başyazarı ve İmtiyaz Sahibi İlhan Selçuk 82 yaşında gözaltına alındığında sesinizi çıkarmadığınız, dahası, örtük şekilde böyle bir muameleyi hak ettiğini düşündüğünüz insanların gazetesi Cumhuriyette yazmaya başlayanlardan böyle öz güvenli bir aydın tavrı beklenmez mi!
Nerede! Böyle bir entelektüel haysiyet belli ki onlardan çok uzakta.
Ne diyorlar; "niyet okuyamazdık". Bizi saf sandıkları için de, "Nereden bilebilirdik" diye devam ediyorlar, "Biz beyanları esas aldık"!
Hadi ya!
Söyler misiniz, başkalarının, örneğin sırf AKP iktidarını eleştirdiği ve bu iktidarın dinci dikta girişimine karşı koyduğu için "darbeci" diye yaftaladığınız insanların beyanlarını neden dikkate almadınız?
Siyasal ve toplumsal olayları çözümleme yönteminiz bu kadar basit mi?
KASABA YOBAZLIĞINA ONAY ÜRETTİNİZ
Zaten son 60 yıldır içi boşaltılarak bir kabuğa dönüşen Cumhuriyetten geriye ne kaldıysa sizin paha biçilmez katkınızla yıktılar. Toplumun direniş refleksini siz kırdınız. Ortada başka bir şeyin döndüğünü, örtülü bir İslamcı darbenin yaşandığını düşünen insanlara, "Hayır" dediniz, "Ne şeriatı, askeri vesayet yıkılıyor, ülke demokratikleşiyor, endişe edecek bir şey yok, normalleşiyoruz".
Laik eğitim sizin sayenizde çöktü, okulları medreseye çevirdiler. Farkında mısınız, kasaba yobazlığının iktidarını "demokratik" ve "özgürlükçü" gerekçelerle siz onayladınız. Daha önemlisi bu iktidar için toplumdan siz rıza ürettiniz.
Örneğin, Türkiye tarihinin en büyük sivil isyanı olan ve "Ne darbe ne Şeriat" sloganlarının atıldığı, adını da bu slogandan alan "Cumhuriyet mitinglerini" siz lekelediniz. Tek bir camın kırılmadığı, sıradan küçük bir olayın bile yaşanmadığı, her birine 2 ila 4 milyon arasında dev bir kitlenin katıldığı, daha önemlisi Kürt düşmanlığı anlamına gelecek tek bir sözün edilip tek bir pankartın bile taşınmadığı bu mitingleri, "darbecilerin eylemi" diye yaftaladınız. Toplumun demokratik karşı koyma çabasını kirlettiniz. O mitinglere katılan insanlar, 2013 Haziranında Gezi direnişi ile yeniden tarih sahnesine çıkana kadar durumu anlamamakta ısrar ettiniz. Hala edenleriniz de var.
YAĞMA YOK!
Bugün de kalkmış, "Biz niyet okuyamazdık" diyorsunuz!
Tamam da güzel ablam; kendi yaşam tarzlarına, demokratik haklarına, özgürlüklerine ve tarihsel kazanımlarına bir saldırı olduğunu düşünen, bunun için sesini duyurmaya çalışan o "laikçi teyzelerin" ne günahı vardı? Onlar durumu gördüler ve kaygılarını dile getirdiler diye "laikçi, endişeli modern, ulusalcı ya da vesayetçi" oluyorlar da siz hala nasıl haklı oluyorsunuz? Söyler misiniz, nasıl?
Sizin asıl işiniz, gerçekte "niyet okumak" değil midir? Bir toplum bilimci, bir siyasal gözlemci ve gazete yazarı gerçekte ne iş yapar? Toplumsal, tarihsel, siyasal ve kültürel olgular ışığında, elindeki bilimsel verilerden hareketle gelişmeleri analiz eder, geleceğe ilişkin öngörülerde bulunur. Yani bir anlamda siyasal ve toplumsal aktörlerin "niyetlerini" okur.
Allah aşkına söyler misiniz, sahi siz ne iş yaparsınız?
Ama nerede!
Onlar her zaman haklı olacaklar. Dün de haklı, yol gösterici ve herkesten demokrattı onlar, bugün de öyle!
Yağma yok!
Siz önce kendi hayatlarınıza, sonra da bu ülkeye ve topluma ihanet ettiniz. Şimdi de en ucuz yöntemle, utanmadan, sıkılmadan, özür dilemeden, özeleştiri yapmadan kaytarmaya çalışıyorsunuz.
Buna izin vermeyeceğiz.
Gelelim somuta, Prof.Dr. Nuray Mert’in yazısına... Allah için çok doğru bir dizi değerlendirme de var yazıda.. Ama daha önemlisi büyük bir aldatılmışlık duygusu ve şaşkınlık sinmiş yazının dokusuna...
Diğer taraftan o bildik, artık insana bıkkınlık veren yukarıdancı liberal şirretlik ise devam ediyor. Yine, "laikçi teyzelere", cumhuriyetçilere ve devrimci sosyalistlere saydırıyor ve dönüp, "Öyle üste çıkmaya çalışmayın, biz sizi de biliyoruz" diyor, iyi mi!
Siz neyi biliyorsunuz Nuray Mert? Hani niyet okuyamıyordunuz! Nereden anladınız o insanların vesayetçi, darbeci vs olduğunu?
Tam bir arsızlık hali... Kendisi hep üste olacak! Gerisinin bir önemi yok.
Belli ki, içini kemiren, ruhunu rahat bırakmayan o haksızlık yapma duygusunu, aldatılmışlık durumunu, yanılmış ve hatalı olma halini böyle bastıracak.
SOLUN YAKASINDAN DÜŞÜN
Nuray Mert söz konusu son yazısında şöyle diyor:
"Öyle bir hal içindeyiz ki, artık mesele demokrasi, özgürlükler, otoriterlik, başkanlık vs. bile değil! Öyle bir çukura düştük ki artık aklıselim, edep, adap, insanlık, hepsi tedavülden kalktı. Derme, çatma İslamcılık-sağcılık milliyetçilik karması bir siyasal ideoloji peşinde ülke yangın yerine döndü. Dahası, söz konusu olan ideoloji bile değil. Mağduriyetin isyanı sandığımız meğer öfkeye dönmüş bir aşağılık kompleksi, haysiyetli bir itiraz sandığımız meğer pespaye bir intikam duygusu imiş. Marazi sandığımız esas, esas sandığımız riya imiş. Bilemezdik, insana değer veren kimse bilemezdi. İnanmasaydınız diye kimse üste çıkmaya çalışmasın, onların da ne olduğunu biliyoruz." (Cumhuriyet gazetesi, 8 Ocak 2016)
Bu nasıl bir edep yoksunluğu böyle! Biraz utanın yahu! Kim üste çıkmaya çalışıyor? Bugün sizin yeni farkına vardığınız durumu yıllardır söyleyen, yazan ve bunun için mücadele eden, bedel ödeyen aydınlanmacılar mı, cumhuriyetçiler mi, devrimciler mi, sosyalistler mi? Kim?
Sadece 14 yıldır değil, 12 Eylül 1980den beri ağır baskı gören, dışlanan, Türk-İslam sentezcilerinin karşısında -sizin sevdiğiniz moda deyimle söylersek eğer- ötekileştirilen, Ergenekon tertipleriyle hapis yatırılan, hayatları karartılan, işlerini kaybeden insanlar mı üste çıkmaya çalışıyor?
Yeter artık! Ya Nuray Mertler solun yakasını bırakmalı ya da sol yakasını bunlardan kurtarmalıdır.
Her şeyi bir yana bırakın, bugün her nasılsa yazı yazdığınız o gazetenin 82 yaşında gözaltına alınan başyazarının, İlhan Selçuk'un anısına saygı duyun ve susun bari.
Aslında siz hala geçmişte "muhafazakar demokrat" sandığınız AKPnin siyasal İslamcı rejimi için dolaylı da olsa rıza/onay üretmeye devam ediyorsunuz. Özeleştiri yapmaktan kaytarıyorsunuz ve ortalama bir entelektüel haysiyete filan da sahip değilsiniz, bunu anladık. Bari, dinci faşizan bir diktatörlük kurmak için harekete geçen bu iktidara karşı mücadele yürüten insanlara saldırmaktan vaz geçin.
Artık fena halde sıkıldık sizden. Asabımızı bozuyorsunuz.
Dahası komik oluyorsunuz. İnsanların aklıyla alay etmeye kalkıyor, ama kendiniz aptal durumuna düşüyorsunuz. Yapmayın, daha fazla ayağa düşmeyin.
Biraz tutarlı olun, harbi olun, “mert” olun!