ABC POLİTİK ARKA PLAN
Polonya, Rusya'nın Ukrayna'ya düzenlediği “Özel Askeri Operasyon” sırasında hava sahasını ihlal eden bazı insansız hava araçlarını (İHA) düşürdüğünü açıkladı.
Polonya Silahlı Kuvvetleri Operasyonel Komutanlığı'ndan yapılan açıklamada, Rusya'nın Ukrayna'ya hava harekatı sırasında Polonya hava sahasında “eşi benzeri görülmemiş” ihlallerin yaşandığı öne sürüldü. Komutanlık, Polonya ve müttefik unsurların radarlarla onlarca cismi izlediğini ve tehdit oluşturan İHA'ların etkisiz hale getirildiğini duyurdu. Açıklamada, hava sahasına giren bazı İHA'ların düşürüldüğü bilgisi verildi.
Düşürülen İHA'lardan birinin Polonya'nın doğusundaki Czosnowka köyünde hasarlı bulunduğu, bir diğerinin ise Wyryki köyünde bir eve isabet ettiği belirtildi. Olayda can kaybı yaşanmadığı kaydedildi. Güvenlik gerekçesiyle geçici olarak kapatılan dört havalimanı daha sonra yeniden uçuşlara açıldı.
NATO İLK KEZ RUSYA UÇAĞI DÜŞÜRDÜ
Polonya Cumhurbaşkanı Karol Nawrocki, olay boyunca müttefik ülkelerin cumhurbaşkanları ve Kuzey Atlantik Antlaşması(NATO) Genel Sekreteri Mark Rutte ile temas halinde olduğunu açıkladı. Karol Nawrocki, NATO Anlaşması'nın 4. maddesinin işletilmesi olasılığının gündeme geldiğini belirterek, “Bu, NATO tarihindeki eşi benzeri görülmemiş bir andır. Mekanizmalar işledi” ifadelerini kullandı.
Polonya Başbakanı Donald Tusk da olağanüstü kabine toplantısının ardından yaptığı açıklamada, ülke için "doğrudan tehdit" oluşturan insansız hava araçlarını etkisiz hale getirdiklerini söyledi. Tusk, Polonya ordusunun hızlı tepkisini övdü ve bu olayın ordu, müttefikler ve prosedürler için "ilk sınav" olduğunu ve başarıyla geçildiğini belirtti. Ayrıca, bu durumun bir NATO üyesi devletin toprakları üzerinde ilk kez Rus İHA'larının düşürülmesi anlamına geldiğini vurguladı.
UKRAYNA’DAN NATO’YA ORTAK HAVA SAVUNMASI ÇAĞRISI
Polonya'daki olaylara ilişkin bir açıklama yapan Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha, bu durumun Rusya'nın cezasızlık duygusunun arttığını gösterdiğini savundu. Andrii Sybiha, verilecek zayıf bir tepkinin Rusya'yı daha da kışkırtacağını iddia etti.
NATO'ya çağrıda bulunan Sybiha, komşu ülkelerin ortak hava savunma kabiliyetlerinin kullanılmasına yönelik kararın nihayet alınması gerektiğini belirtti. Andrii Sybiha, bu adımın “kolektif güvenlik” adına atılması gerektiğini ifade etti. Sybiha ayrıca, Ukrayna'nın hava savunmasını acilen güçlendirmeleri ve Rusya'ya yönelik yaptırımları artırmaları çağrısında bulundu.
Russian drones flying into Poland during the massive attack on Ukraine show that Putin’s sense of impunity keeps growing because he was not properly punished for his previous crimes.
— Andrii Sybiha 🇺🇦 (@andrii_sybiha) September 10, 2025
Putin just keeps escalating, expanding his war, and testing the West. The longer he faces no…
NATO ANLAŞMASININ 4. VE 5. MADDELERİ
Nawrocki’nin gündeme getirdiği NATO Anlaşması’nın 4. maddesi ittifakın temel danışma mekanizmasını oluşturur. Bu maddeye göre, bir NATO üyesi, kendi toprak bütünlüğünü, siyasi bağımsızlığını veya güvenliğini tehdit altında hissettiği zaman, diğer tüm üyelerle bir araya gelerek istişarede bulunma hakkına sahiptir.
İstişare Başlangıcı: Madde 4, doğrudan bir askeri müdahaleyi başlatmaz. Bunun yerine, tarafların bir araya gelerek tehdidi değerlendirmesini ve ortak bir yanıt stratejisi belirlemesini sağlar. Bu süreç, diplomasi, ekonomik yaptırımlar veya askeri hazırlık gibi çeşitli eylemleri içerebilir.
Bu madde, genellikle NATO'nun "herkese karşı bir saldırı" ilkesini içeren 5. Maddesi ile karıştırılır. Ancak aralarında önemli bir fark vardır:
4. Madde: Tehdit algısı veya potansiyel tehlike durumunda danışma ve istişare için tetiklenir.
5. Madde: Bir üye devlete karşı silahlı saldırı gerçekleştiğinde tetiklenir ve kolektif savunma yükümlülüğünü devreye sokar.
Yani Karol Nawrocki 4. maddenin yürürlüğünden yani istişare ve danışmadan bahsederken Andrii Sybiha ise daha ileri nokta olan askeri saldırıyı içeren 5. maddenin yürürlüğe sokulmasını istedi.
