ABC POLİTİK ARAŞTIRMA
Cumhuriyet Halk Partisi’nin(CHP) 2024 Yerel Seçimleri’nden birinci parti olarak çıkmasıyla başlayan, anketlerde birinci olmaya başlamasıyla devam eden ve İstanbul Büyükşehir Belediye(İBB) Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun Cumhurbaşkanı Adayı olmasıyla yükselen erken seçim talebi gündemdeki yerini koruyor.
ABC POLİTİK olarak biz de konuya alternatif bakış açısı sunmak için yapay zeka uygulamalarından Türkiye’de yürürlükte bulunan Cumhurbaşkanlığı Hükumet Sistemi çerçevesinde sosyalist bir hükumet kurmasını ve kişileri bu sistem çerçevesinde görevlendirmesini istedik.
Uygulamalara, “Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı Hükumet Sistemi çerçevesinde sosyalist görüşlü kişilerden partileri fark etmeksizin bir hükumet kur ve hangi göreve hangi kişinin gelmesi gerektiğini söyle” dedik.
GEMINI’NİN CUMHURBAŞKANI ADAYI: EKREM İMAMOĞLU
Google’ın yapay zeka uygulaması Gemini yanıtına, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde sosyalist bir kabine oluşturulurken, Cumhurbaşkanı ve yardımcılarının belirlenmesi, hem vizyoner liderliği hem de toplumsal kapsayıcılığı yansıtmalıdır. Bu roller, kabinenin sosyal adalet, eşitlik ve kamusal fayda ilkelerine olan bağlılığını pekiştirecektir” diyerek başladı.
Gemini bize Cumhurbaşkanı Adayı olarak Ekrem İmamoğlu’nu önerdi.
Gemini’nin bu önerisindeki gerekçesi şu şekilde:
“Türkiye'nin en büyük şehrini yönetme tecrübesi, geniş halk kitleleriyle kurduğu iletişim, kapsayıcı ve uzlaşmacı siyaset diliyle sosyalist ilkeleri geniş bir tabana yayma potansiyeli taşıyor. Yerel yönetimdeki başarıları ve halka dokunan projeleriyle biliniyor.”
Cumhurbaşkanı Yardımcıları Adayları
Gemini’nin cumhurbaşkanı yardımcılıkları konusundaki ilk adayı Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi’nin(DEM Parti) İmralı Adası’nda Abdullah Öcalan’la görüşen heyetinde de yer alan Erzurum Milletvekili Pervin Buldan.
Gemini’nin bu adaylık için gerekçesi ise şu şekilde:
“Kürt meselesinin demokratik çözümü ve toplumsal barış süreçlerindeki deneyimi, kadın hakları ve eşitlik mücadelesindeki duruşuyla, sosyalist bir hükümetin kapsayıcılık ve azınlık haklarına verdiği önemi temsil edecektir. Toplumsal uzlaşı ve çözüm odaklı yaklaşımlara katkı sağlayabilir.”
Gemini’nin ikinci cumhurbaşkanı yardımcısı adayı ise Açık Radyo kurucularından, yazar, çevirmen, aktivist Ömer Madra.
Gemini bu adaylığı, “Entelektüel birikimi, çevre, insan hakları ve sivil toplum alanlarındaki uzun soluklu mücadelesiyle bilinir. Siyasetin dışından, ancak toplumsal duyarlılığı yüksek bir isim olarak, bilimin ve düşüncenin yönetimdeki ağırlığını artırabilir. Geniş perspektifiyle farklı kesimlerin sesi olabilir” diyerek gerekçelendiriyor.
Bakanlıklar ve Önerilen İsimler
Gemini’nin bakanlıklar için önerdiği isimler ve gerekçeleri ise şu şekilde:
*Adalet Bakanlığı:
Önerilen İsim: CHP İstanbul Milletvekili ve eski Diyarbakır Baro Başkanı Sezgin Tanrıkulu (Hukukçu ve insan hakları savunucusu kimliğiyle adalet ve eşitlik prensiplerini güçlendirebilir.)
Görev Tanımı: Yargı bağımsızlığını tesis etmek, adil yargılanma hakkını güvence altına almak, insan hakları ihlallerini önlemek ve evrensel hukuk standartlarını uygulamak.
Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı:
*Önerilen İsim: Eski CHP İstanbul İl Başkanı ve Doktor Canan Kaftancıoğlu (Sosyal politikalar ve eşitlikçi yaklaşımlarıyla öne çıkan bir isim.)
Görev Tanımı: Sosyal devlet ilkesini güçlendirerek yoksullukla mücadele etmek, kadın haklarını korumak, çocuk ve yaşlı bakımı hizmetlerini yaygınlaştırmak, engelli vatandaşların topluma entegrasyonunu sağlamak.
*Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı:
Önerilen İsim: Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu(DİSK) Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu (İşçi hakları ve sendikal mücadeledeki tecrübesiyle öne çıkan bir figür.)
Görev Tanımı: İşçi haklarını geliştirmek, sendikal örgütlenmeyi desteklemek, işsizlikle mücadele programları oluşturmak, adil ücret politikaları ve sosyal güvenlik sisteminin güçlendirilmesini sağlamak.
*Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı:
Önerilen İsim: Eski CHP Genel Başkan Yardımcısı Gülseren Onanç (Çevre ve ekoloji konularındaki hassasiyetiyle bilinen, sivil toplumda aktif bir isim.)
Görev Tanımı: Kentlerin yaşanabilirliğini artırmak, doğa ve çevre koruma politikalarını güçlendirmek, iklim kriziyle mücadele stratejileri geliştirmek, planlı ve halkın yararına olacak kentsel dönüşüm projeleri yürütmek.
*Dışişleri Bakanlığı:
Önerilen İsim: CHP Gölge Dışişleri Bakanı İlhan Uzgel (Akademisyen, uluslararası ilişkiler uzmanı - Çok kutuplu dünyada barış ve işbirliğini savunan bir isim.)
Görev Tanımı: Barışçıl dış politika izlemek, uluslararası işbirliğini artırmak, bölgesel ve küresel sorunlara diplomatik çözümler bulmak, emperyalist müdahalelere karşı durmak.
*Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı:
Önerilen İsim: Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi(DEM Parti) Şanlıurfa Milletvekili Mithat Sancar (Kamucu enerji politikalarını savunmasıyla biliniyor.)
Görev Tanımı: Enerji bağımsızlığını hedefleyen, yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelen, enerji politikalarında kamu yararını gözeten bir yaklaşım benimsemek.
*Hazine ve Maliye Bakanlığı:
Önerilen İsim: Sol Parti Merkez Yürütme Kurulu(MYK) Üyesi Hayri Kozanoğlu (İktisatçı ve kamucu maliye politikaları savunucusu.)
Görev Tanımı: Gelir adaletini sağlamak için vergi reformları yapmak, kamusal harcamalarda şeffaflığı artırmak, borçlanma politikalarını halkın yararına dönüştürmek, sermaye piyasalarında adil denetimi sağlamak.
*İçişleri Bakanlığı:
Önerilen İsim: Eski Halkların Demokratik Partisi(HDP) Şırnak Milletvekili Ferhat Encü (İnsan hakları ve yerel demokrasi konularındaki mücadelesiyle bilinen bir figür.)
Görev Tanımı: Demokrasi ve insan hakları temelinde bir güvenlik anlayışı geliştirmek, kolluk kuvvetlerinde şeffaflık ve hesap verebilirliği artırmak, yerel yönetimlerin özerkliğini desteklemek.
*Kültür ve Turizm Bakanlığı:
Önerilen İsim: Müzisyen, Senarist, Yazar ve Yönetmen Zülfü Livaneli (Kültürel çeşitliliği ve sanatsal özgürlüğü destekleyen evrensel bir figür.)
Görev Tanımı: Kültürel çeşitliliği korumak ve desteklemek, sanatın her alanında özgür üretimi teşvik etmek, kültürel mirasın korunmasını sağlamak, turizmi sürdürülebilir ve yerel halkın yararına olacak şekilde geliştirmek.
*Millî Eğitim Bakanlığı:
Önerilen İsim: Akademisyen, eğitim sosyolojisi uzmanı Prof. Dr. Nejla Kurul ( Laik, bilimsel ve eşitlikçi bir eğitim sistemini savunan bir isim.)
Görev Tanımı: Eğitimde fırsat eşitliğini sağlamak, laik ve bilimsel eğitimi güçlendirmek, ezberci yaklaşımdan uzak, eleştirel düşünmeyi teşvik eden bir müfredat oluşturmak.
*Sağlık Bakanlığı:
Önerilen İsim: Halk sağlığı uzmanı Prof. Dr. Kayıhan Pala (- Salgın dönemlerindeki eleştirel ve halkçı duruşuyla bilinen bir isim.)
Görev Tanımı: Sağlık hizmetlerini kamusal ve ücretsiz hale getirmek, koruyucu hekimliğe öncelik vermek, şehir hastaneleri modelini yeniden gözden geçirmek ve sağlıkta eşit erişimi sağlamak.
*Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı:
Önerilen İsim: Mühendis Selami İnce (Bilim ve teknoloji alanında kamucu politikaları savunan bir isim.)
Görev Tanımı: Üretimi desteklemek, yerli ve milli teknoloji gelişimine katkı sağlamak, Ar-Ge faaliyetlerini kamusal kontrol altında yürütmek, istihdam odaklı sanayi politikaları uygulamak.
*Tarım ve Orman Bakanlığı:
Önerilen İsim: CHP Grup Başkanvekili Gökhan Günaydın (Ziraat Mühendisi, Tarım politikaları konusunda uzmanlaşmış bir isim.)
Görev Tanımı: Küçük ve orta ölçekli çiftçiyi desteklemek, tarım kooperatiflerini güçlendirmek, gıda güvenliğini sağlamak, ormanları korumak ve tarımda sürdürülebilirliği sağlamak.
*Ticaret Bakanlığı:
Önerilen İsim: Ekonomist ve Gazeteci Mustafa Sönmez (Serbest piyasa ekonomisinin sosyal etkilerine eleştirel yaklaşan ve gelir dağılımı adaleti gibi konulara odaklanan bir isim.)
Görev Tanımı: Tüketici haklarını korumak, serbest piyasa koşullarında haksız rekabeti önlemek, dış ticareti kamu yararına düzenlemek, tekelci yapılaşmayı engellemek.
*Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı:
Önerilen İsim: CHP İstanbul Milletvekili Gamze Akkuş İlgezdi (Mimar, şehir planlaması ve altyapı projelerinde sosyal faydayı önceliklendiren bir isim.)
*Görev Tanımı: Kamusal toplu taşıma hizmetlerini geliştirmek, altyapı projelerinde halkın ihtiyaçlarını ön planda tutmak, mega projeleri çevresel ve sosyal etkileri açısından yeniden değerlendirmek.
Gemini yaptığı öneriye, “Bu kabine önerisi, Türkiye'deki sosyalist ve sol görüşlü siyasetçilerin, farklı partilerde olsalar dahi, ortak bir vizyon etrafında bir araya gelerek, sosyal adalet, eşitlik ve kamucu politikaları esas alan bir yönetim sergileyebilecekleri varsayımına dayanmaktadır” notunu düştü.
DEEPSEEK’İN CUMHURBAŞKANI ADAYI ÖZGÜR ÖZEL
Çin merkezli yapay zeka uygulaması DeepSeek cevabına politik bir değerlendirme yaparak giriş yaptı:
“Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi çerçevesinde, sosyalist görüşlü kişilerden oluşan bir hükümet kurmak için farklı sol ve sosyalist partilerden temsilcilerin bir araya gelmesi gerekir. Aşağıda, böyle bir hükümetin olası yapısını ve görev dağılımını örnek bir şekilde paylaşıyorum. Bu tamamen teorik bir senaryodur, çünkü mevcut siyasi durumda bu tür bir koalisyonun oluşması oldukça zordur.”
DeepSeek, Türkiye’de cumhurbaşkanının doğrudan halk tarafından seçilmesi nedeniyle sosyalist bir adayın seçilmiş olması gerekeceği hatırlatmasında bulunduktan sonra cumhurbaşkanı adayı olarak “CHP’nin sol kanadından” olduğu değerlendirmesinde bulunduğu Genel Başkanı Özgür Özel’i önerdi. DeepSeek bu adaylığa, “CHP tam anlamıyla sosyalist olmasa da geniş sol ittifakın parçası olabilir” notu düştü.
Cumhurbaşkanı Yardımcıları
DeepSeek’in önerdiği cumhurbaşkanı yardımcısı adayları ve görevleri ise şu şekilde:
1.Ekonomi ve Sosyal Politikalar Sorumlusu: Türkiye İşçi Partisi(TİP) Genel Başkanı Erkan Baş – Sosyalist ekonomi politikalarının uygulanmasından sorumlu.
2.Demokrasi ve Hukuk Reformları Sorumlusu: DEM Parti Grup Başkanvekili Sezai Temelli – Anayasa reformu ve Kürt sorununda çözüm sürecinden sorumlu.
3.Dış Politika Sorumlusu: TİP İstanbul Milletvekili Ahmet Şık (Sosyalist gazeteci-yazar) – Anti-emperyalist dış politika ve uluslararası sol dayanışmadan sorumlu.
Bakanlıklar ve Olası İsimler:
-
Maliye Bakanı: İktisatçı Fikret Şahin – Vergi reformu, kamu kaynaklarının sosyal adaletle dağıtılması.
-
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı: TİP Sözcüsü Sera Kadıgil – İşçi hakları, grev yasaları, sosyal güvenlik reformu.
-
Eğitim Bakanı: Eğitimci Didem Engin – Laik, bilimsel ve parasız eğitim reformu.
-
Sağlık Bakanı: Melih Pekdemir (Sağlık emekçileri sendikası temsilcisi) – Herkes için ücretsiz sağlık hizmeti.
-
Adalet Bakanı: Çağdaş Hukukçular Derneği Onursal Başkanı Avukat Selçuk Kozağaçlı () – Yargı bağımsızlığı ve siyasi tutukluların serbest bırakılması.
-
İçişleri Bakanı: Eski HDP Eş Genel Başkanları Selahattin Demirtaş ve Figen Yüksekdağ ile birlikte yargılanan Yazar Gülfer Akkaya – Yerel demokrasi ve polis reformu.
-
Dışişleri Bakanı: Sol Parti MYK Üyesi Hayri Kozanoğlu - Küresel kapitalizm eleştirisi yapan, Latin Amerika sol hareketleriyle bağları olan bir entelektüel.
-
Kültür ve Sanat Bakanı: Müzisyen, Yazar Senarist ve Yönetmen Zülfü Livaneli – Kültürel özgürlükler ve sanat desteği.
-
Çevre ve İklim Bakanı: Yeşil Sol Parti 2023 İstanbul 2. Bölge Milletvekili Adayı Cemil Aksu (Doğa savunucusu) – Ekolojik sosyalist politikalar.
DeepSeek’e göre ayrıca bu hükumeti CHP ve DEM Parti’nin sol kanatlarının yanı sıra TİP, Sol Parti ve Emek Partisi(EMEP) destekleyebilir.
CHAT GPT’NİN CUMHURBAŞKANI ADAYI ERKAN BAŞ:
Open AI isimli şirketin yapay zeka uygulaması Chat GPT ise sorumuzu, “Bu ilginç bir düşünce deneyi” olarak nitelendirdi.
Chat GPT cevabına, “Türkiye'de Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi'nde, yürütmenin başı olan Cumhurbaşkanı doğrudan halk tarafından seçilir ve Bakanlar Kurulu da onun tarafından atanır. Meclis’ten güvenoyu gerekmemesi, Cumhurbaşkanına geniş yetkiler verir. Bu nedenle sosyalist görüşlü bir hükümet kurulacaksa, Cumhurbaşkanı'nın da sosyalist görüşlü biri olması gerekir” diyerek başladı.
Chat GPT, “Aşağıda sosyalist (ya da sosyalizme yakın, emekten, halktan yana politikalar benimseyen) çizgideki partilerden, akademisyenlerden veya aktivistlerden olası bir hükümet kabinesi kuruyorum. Bu öneri, siyasi parti ayrımı gözetmeksizin sosyalist ideolojiye yakınlık temelinde yapılmıştır” ifadelerinin ardından adaylarını sıraladı.
Chat GPT, “Karizmatik, genç kuşak sosyalistleri etkileyen, halkla iletişimi güçlü, sistem karşıtı ama anayasal düzeyde siyaseti benimsemiş bir lider” olarak tanımladığı Erkan Baş’ı cumhurbaşkanı adayı olarak önerdi.
Chat GPT’nin Erkan Baş’ın yardımcılığı için önerdiği isimse “işçi sınıfı temsiliyeti, sosyal devlet savunucusu, kadın temsiliyeti ve kurumsal deneyim” sahibi olduğunu değerlendirdiği Arzu Çerkezoğlu oldu.
Chat GPT’nin bakanlıklar için önerdiği isimler ise şunlar:
* Adalet Bakanı:
Gazeteci Zülal Kalkandelen (Hukukçu değil ama güçlü adalet ve hayvan hakları savunucusu)
Yargı bağımsızlığı, kadın ve azınlık hakları odaklı bir bakış sunacak kişiler tercih edilmeli.
* İçişleri Bakanı:
Sol Parti MYK Üyesi Alper Taş
Demokrasiye, yerel yönetimlere, barışçıl protesto hakkına saygılı bir yönetim için tecrübeli bir sosyalist.
* Dışişleri Bakanı:
Akademisyen Bülent Somay (akademisyen)
veya KHK’lı Akademisyen Meral Camcı
Emperyalizm karşıtı, barışçıl dış ilişkiler ve halk diplomasisi savunucuları.
*Milli Savunma Bakanı:
Devrimci İşçi Partisi(DİP) Genel Başkanı Sungur Savran
Militarizme karşı eleştirel duruşu olan, NATO’ya karşı net pozisyon alabilecek, profesyonel ordu-sivil denetim dengesini savunacak biri.
*Milli Eğitim Bakanı:
Canan Kaftancıoğlu (Tıp kökenli ama eğitime dair görüşleri belirgin)
veya Akademisyen Nilüfer Göle (Laiklik ve sosyal adalet dengesini tartışan bir figür)
Eşit, laik ve bilimsel eğitim sistemini savunacak, köy enstitüsü benzeri modelleri düşünebilecek bir profil.
*Sağlık Bakanı:
Eski Türk Tabipleri Birliği(TTB) Merkez Konseyi Başkanı Dr. Şebnem Korur Fincancı (adli tıp uzmanı, insan hakları savunucusu)
Halk sağlığını önceleyen, koruyucu sağlık sistemini savunan, şehir hastanelerine karşı kamu hastanelerini yeniden güçlendirecek biri.
*Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı:
TİP Parti Meclisi(PM) Üyesi İrfan Değirmenci (Gazeteci, son yıllarda sosyalist politikaları açıkça destekleyen bir figür)
*Tarım ve Orman Bakanı:
Eski Tunceli ve Ovacık belediye başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu
Kamucu tarım politikaları, kooperatifler, küçük çiftçiyi koruyan sistemler için deneyimli bir isim.
*Kültür ve Turizm Bakanı:
TİP PM Üyesi ve eski Hatay Milletvekili Barış Atay (Oyuncu, yönetmen, şarkıcı)
veya Türkücü Sevinç Eratalay (Kültürel halk değerlerini savunan sanatçılardan biri)
Sanatta sansürsüzlük, halk kültürünün desteklenmesi ve kültürel kalkınmayı hedefleyecek isimler.
*Ulaştırma ve Altyapı Bakanı:
Eski Şehir Plancıları Odası İstanbul Şube Başkanı ve eski İBB Deprem Risk Yönetimi ve Kentsel İyileştirme Daire Başkanı Prof. Dr. Tayfun Kahraman
Kamucu şehircilik savunucusu, toplu taşıma odaklı vizyon, Gezi Direnişi’nde aktif rol ve Akademik ve teknik donanım
*Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı:
Boğaziçi Üniversitesi öğretim görevlisi ve Sabancı Üniversitesi İstanbul Politikalar Merkezi İklim Değişikliği Koordinatörü Ümit Şahin
İklim adaleti ve ekososyalist perspektif, kamu yararı odaklı enerji dönüşümü, uluslararası deneyim, Politika üretme yeteneği
*Hazine ve Maliye Bakanı:
İktisatçı Korkut Boratav
veya İktisatçı Mustafa Sönmez (iktisatçı, halkçı ekonomi politikalarını savunan biri)
Kamucu ekonomi, vergi reformu, yoksullukla mücadele, gelir dağılımında adalet odaklı biri.
*Sanayi ve Teknoloji Bakanı:
Akademisyen Mehmet Şahin (kalkınmacı sosyalist yaklaşımlar)
Planlı kalkınma, kamusal teknoloji AR-GE'si, dijital eşitsizlikle mücadele için.
Chat GPT de önerdiği kadro hakkında, “Bu kadro, Türkiye'nin mevcut sisteminde halkçı, emekten yana, çevreci ve eşitlikçi bir dönüşüm hayali kuran sosyalist çevrelerden oluşmuş bir alternatif hükümet vizyonu sunar. Bu bir öneridir ve tartışmaya açıktır” notunu düştü.
