DÜNYA BURAYA NASIL GELDİ?
Yukarıda genel hatlarıyla ortaya koyduğum aktüel durumu aklımda tutarak, somut durumun somut tahliline katkı sağlayacağını düşündüğüm bu günün dünyasını ve Türkiye’yi anlamaya yardımcı olacak tarihsel sosyolojik bir perspektif kurmayı deneyeceğim.
Başlayalım.. Dünyada ve Türkiye’deki gericileşme sürecinin hemen hemen birbirine paralel bir seyir izlediğini söylemek mümkün. Ancak Türkiye bu süreçte çok özel bir yere sahip. Sosyalizmin çözülüşü ve Sosyalist Blok’un dağılmasıyla birlikte, dünya ölçeğinde izlenen neo-liberal politikalara paralel olarak, Türkiye’de de iktisadi, toplumsal ve felsefi düzeyde insanlığın ilerici birikimine, Cumhuriyet’in kazanımlarına (bu ne kadarsa) yönelik şiddetli bir saldırı ve tasfiye girişimi başladı.
Dünyadaki tarihsel büyük geriye savruluşta Türkiye tayin edici bir yere sahipti. Eğer Türkiye kazanılsaydı, yani biz devrimciler ve sosyalistler olarak başarsaydık -ki bunu yapabilirdik- dünya ve insanlık kaybetmeyecekti. Biz kazanabilirdik, ama bunu yapamadık. Yaşadığımız büyük tarihsel dönemecin anlamını kavrayamadık. Deneyimi yaşadık ama anlamını kaçırdık. Ancak, kapitalist-emperyalist blok bu durumun farkındaydı, biz değildik. Türkiye’deki 1980 askeri-faşist darbe, Batı’nın ABD önderliğinde Sosyalist Bloka, uluslararası devrimci harekete, işçi sınıfına, mazlum halklara ve elbette dünya sosyalizmine yönelik saldırısının altın vuruşlarından biriydi.
Kimseye haksızlık etmek istemem, ama küresel karşı devrim dalgasında Türkiye’nin tuttuğu yer, gerek ülkemiz gerekse dünyanın sol entelektüelleri tarafından yeterince kavranmamış, tartışılmamış ve üzerinde çalışılmamıştı.
***
Fazla spekülatif bir tez gibi gelebilir, ama Türkiye’de sol iktidarı ele geçirebilseydi, dünya ölçeğinde çözülen sosyalizm değil, kapitalist-emperyalist blok olabilirdi. Türkiye’nin kaybedilmesi, emperyalist-kapitalist sistem bakımından dünyanın kaybedilmesi anlamına gelecekti. Çünkü, Avrupa, Asya, Güney Amerika ve Afrika’da tarihsel ve siyasal inisiyatif 1970’li yılların sonuna kadar uluslararası devrimci hareketteydi.
Türkiye’de bütün koşullar tarihsel bakımdan ileriye doğru toplumsal bir sıçramayı, hiç değilse iktidarın almasını denemeyi gerektiriyordu. Büyük bir kitlesel güce ulaşan, entelektüel ve ideolojik inisiyatifi elinde tutan, sokakları ve hayatın akışını kontrol eden Türkiye devrimci/sosyalist hareketi tarihin çağırısına uymadı, Uyamadı..
Daha kötüsü, Türkiye sosyalist hareketi iktidarı alacak güce, birikime ve etkinliğe sahip olduğunun farkında değildi. Bölünmüş olması solu güçten düşüren en önemli etken olmakla birlikte, bu durum bile aşılabilirdi. Derin bir önderlik sorunu yaşanıyordu. Bu boşluğun faturası çok ağır oldu.
Tarihin çağrısına uymayanlar onun cezasına razı oldu. Bu ceza, 12 Eylül 1980 darbesi ve 1990-91’de küresel ölçekte yaşanan sosyalizmin büyük çözülüşüydü. Tarihsel olarak büyük geriye savruluştu... Elbette, Sovyetler Birliği’nin de “barış içinde bir arada yaşama” siyasetini bir yana bırakması, gerekirse savaşı göze alabilmesi zorunluydu. Savunmada kalan kaybetti.
***
İki sistem ve iki hegemonik güç arasındaki mücadeleyi Batı’nın kaybetmek üzere olduğu bir tarihsel kesitte (1960-70’ler), ABD liderliğinde başlatılan saldırı karşısında, Sovyetler Birliği ve Sosyalist Blok hep savunmada kaldı. Örneğin, 1980’lerde ABD’nin başlattığı “Yıldızlar Savaşı” projesi ile yıkıcı bir rekabete zorlanan SSCB, küresel bir karşı saldırıyla yanıt vermesi gerekirken geri çekilmeyi tercih etti.
Sosyalistler bütün insanlığın sorumluluğunu aldıkları için gezegenin mahvolmasından korktu. Bu durumu 1967’de Küba krizi sırasında Kruşçev ile Kastro arasındaki mektuplarda da görmek mümkün. Çok anlaşılır ve insani bir durum elbette.. Gezegenin geleceği mi dönemsel siyasal kazanımlar mı ikilemi kahredici bir kavşaktır..
Dünyada ve Türkiye’de bugün yaşanan gericileşme, etnik ve dinsel boğazlaşma, siyasal İslamcılığın vahşi bir terör hareketine dönüşmesi, sefalet ve adaletsizliğin nedeni, küresel ölçekte yaşanan saldırıya zamanında gerekli yanıtın verilememesinden kaynaklanıyor.
Bugün o büyük geriye savruluşun içinden geçiyoruz. İnsanlığın yeniden ayağa kaldırılması gerekiyor. Türkiye solunun, ilerici güçlerinin, emekçilerinin de.. Bu nedenle önce yapılması gereken iş dinci-faşist bir totaliter rejimin kurulmasını önlemektir. AKP-MHP blokuna karşı en geniş güçleri bir araya getirmek, fiilen bir geniş cephe kurmak ilk adımdır.