SONER BAHADIR
Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü’nün(NATO) Rusya’ya yönelik tarihsel “çerçeveleme” politikası doğrultusunda Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski’nin NATO’ya yakınlaşması sonrası Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in 24 Şubat 2022 tarihinde başlattığı “Özel Askeri Operasyon”un sona erdirilmesi maksadıyla Türkiye’de başlatılan görüşme süreci öncesi diplomasi süreci hızlandı.
Başkent Ankara’ya gelen Volodimir Zelenski, Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la yaptığı “güzel ve verimli” görüşmede, barışı yakınlaştırma ve güvenliği garanti altına alma konularına odaklanıldığını belirtti. Zelenski, kendisine verdiği destek için teşekkür ettiği Recep Tayyip Erdoğan’la müzakerelerin gerçekten sonuç verici olmasını sağlamak için yakın koordinasyonu sürdüreceklerini vurguladı.
RUSYA’YA KARŞI “GÜÇLÜ YANIT” İSTEDİ
Volodimir Zelenski, oldukça düşük düzeyli temsilcilerden oluşan bir heyet gönderdiğini düşündüğü Rusya’nın savaşı sona erdirme niyetinde olmadığını gösterdiğini savundu. Rusya’nın görevlendirdiği heyeti “dünyaya ve tüm ortaklara karşı bir saygısızlık göstergesi” olarak niteledi ve “ortaklardan net ve güçlü bir yanıt” beklediğini belirtti.
Zelenski ayrıca Erdoğan’la birlikte Ukrayna İstekliler Koalisyonu içindeki iş birliğini, güvenlik garantilerini, ateşkesin izlenmesini, deniz mayın temizlemeyi, Ukrayna'nın yeniden inşasını ve iki devlet arasındaki ortaklığın geliştirilmesini görüştüklerini ve bu konuların çoğunda ortak bir vizyona sahip olmalarından dolayı minnettar olduklarını ifade etti.
I had a good and productive meeting with President of Türkiye @RTErdogan in Ankara. It focused on bringing peace closer and guaranteeing security.
— Volodymyr Zelenskyy / Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) May 15, 2025
I thank President Erdoğan and all of Türkiye for their support of our state, and for supporting all the real steps toward a full,… pic.twitter.com/dk3lPdooJE
ABD’NİN OLMADIĞI İSTEKLİLER KOALİSYONU
Volodimir Zelenski'nin bahsettiği Ukrayna İstekliler Koalisyonu, İngiltere ve Fransa’nın girişimiyle kuruldu. Koalisyon, 2 Mart 2025 tarihinde İngiltere Başbakanı Keir Starmer tarafından “Geleceğimizi güvence altına almak” sloganıyla ilan edildi.
Koalisyon bünyesinde 29’u Avrupa’dan 2’si Avustralya kıtasından 1’i Asya 1’i de Amerika kıtasından 33 ülke bulunuyor ve Amerika Birleşik Devletleri(ABD) yer almıyor.
Koalisyon’a dahil olan ülkeler şu şekilde: Avustralya, Avusturya, Belçika, Bulgaristan, Kanada, Hırvatistan, Güney Kıbrıs Rum Yönetimi, Çekya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İzlanda İrlanda, Yunanistan, İzlanda, İrlanda, İtalya, Japonya, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Polonya, Portekiz, Romanya, Slovenya, İspanya, İsveç, Türkiye, Ukrayna ve Birleşik Krallık
RUSYA’YA KARŞI 4 MADDE
Koalisyon, Rusya’ya karşı 4 maddelik bir bildiri etrafında kuruldu.
Koalisyon ilk maddede Rusya’ya yaptırımlar ve diğer önlemler yoluyla ekonomik baskıyı artırırken Ukrayna'ya askeri yardım akışının sürdürülmesini taahhüt etti.
İkinci maddede herhangi bir kalıcı barış anlaşmasının Ukrayna'nın egemenliğini ve güvenliğini garanti altına alması gerektiğini ve Ukrayna'nın tüm barış müzakerelerinde hazır bulunması gerektiği savunuldu.
Bildirinin üçüncü maddesinde Ukrayna’ya yönelik gelecekteki olası işgalleri caydırmak amacıyla herhangi bir barış anlaşmasının ardından Ukrayna'nın savunma ve askeri yeteneklerinin arttırılması sözü veriliyor.
Son maddede ise herhangi bir barış anlaşmasının şartlarını savunmaya ve sonrasında Ukrayna'nın güvenliğini garanti altına almaya hazır çok sayıda ülkeden oluşan bir “gönüllüler koalisyonu”nun geliştirilmesi hükme bağlandı.
RUTTE’NİN “AVRUPA MÜTTEFİKLERİ” VE ERDOĞAN’IN “STRATEJİK TUTUM” ÇAĞRISI
Ukrayna İstekliler Koalisyonu’nun kurulduğu 2 Mart 2025 tarihinden 2 gün sonra 4 Mart 2025 tarihinde 1 Ekim 2024 tarihinde göreve gelmeden 14 yıl öncesinde Hollanda Başbakanı olarak görev yapan NATO Genel Sekreteri Mart Rutte ile Avrupa Parlamentosu(AP) Başkanı Roberta Metsola bir araya geldi.
Mark Rutte’nin bu görüşmede “Avrupa Müttefikleri” kavramını kullanmasının ardından Avrupa ve ABD arasındaki fikri ayrılık giderek artmış ve iki taraf arasında önemli bir rekabet gözlemlenmişti.
Bu rekabeti gözlemleyen isimlerden biri de Recep Tayyip Erdoğan’dı.
Erdoğan, dış politikasını 1 Mayıs 2009 – 29 Ağustos 2014 tarihleri arasında Dışişleri Bakanlığı, 27 Ağustos 2014 – 22 Mayıs 2016 tarihleri arasında da AKP Genel Başkanlığı ve Başbakanlık görevi yapan Ahmet Davutoğlu’nun “Stratejik Derinlik” isimli kitabındaki görüşlerine göre sürdürmeye devam ediyordu.
Ahmet Davutoğlu 2001 yılında yayınlanan bu kitabında küresel siyasetin "küresel güçler" ve "bölgesel güçler" arasındaki ilişkiler ve çelişkiler tarafından belirlendiğini savunmuştu. Davutoğlu'na göre "bölgesel güç" olan Türkiye; ABD, Avrupa, Çin ve Rusya gibi "küresel güçler" arasındaki çelişkilerden faydalanarak "ulusal çıkarlara dayalı" değişken (konjonktürel) konumlanışlar yapmalıydı.
Erdoğan da bu görüş doğrultusunda İstanbul Üsküdar’daki Vahdettin Köşkü’nden 7 Mart 2025 tarihinde AB Fikirdaş Ülkeler Liderler Çevrimiçi Toplantısı’na katıldı.
Recep Tayyip Erdoğan bu toplantıda, "karşı karşıya kalınan sınamaların” Avrupa’nın ekonomik güvenliği ve savunmasında Türkiye ile AB ilişkilerinin ne denli kritik olduğunu bir kez daha ortaya koyduğunu savunan Recep Tayyip Erdoğan, tam üyelik hedefini çok güçlü bir muhafaza ettiklerini beyan etmişti.
Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanı Fahrettin Altun ayrıca Erdoğan’ın 12 Mart 2025 tarihinde AB Kosnseyi Dönem Başkanı olan Polonya’nın Cumhuriyeti Başbakanı Donald Tusk ile Cumhurbaşkanlığı Sarayı’nda görüşeceğini ve Ukrayna ve Transatlantik ilişkiler dahil olmak üzere bölgesel ve küresel meseleler hakkında fikir alışverişinde bulunulacağını açıklamıştı.
ABD’DEN UMUDU KESTİLER Mİ?
Amerika Birleşik Devletleri(ABD) Başkanı Donald Trump’ın son dönemde savaşın sona erdirilmesi konusunda Zelenski’ye sert eleştirilerde bulunduğu ve 28 Şubat 2025 tarihinde Beyaz Saray’dan kovduğu hafızalardaki tazeliğini koruyor.
Donald Trump’ın Recep Tayyip Erdoğan’ı sevdiğini, Erdoğan’ın da kendisini sevdiğini söylemesine rağmen aralarında Rahip Brunson ve Suriye Demokratik Güçleri(SDG) gibi konularda zaman zaman karşı karşıya geldikleri de biliniyor.
İkilinin görüşmesinin ardından Zelenski’nin yaptığı bu açıklama akıllara ikilinin ABD’ye karşı elini güçlendirme çabası içerisine mi girdikleri sorusunu getirdi.
