ABD Başkanı Donald Trump, 13 Mayıs Salı günü Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’da resmi törenle karşılandı. Trump, ikinci döneminin ilk yurtdışı turunda petrol zengini krallıkla milyarlarca dolarlık iş anlaşmalarına başkanlık etti. Trump’ın aile işletmeleriyle bağlantılı bu anlaşmalar, derin etik tartışmalara yol açtı.
İRAN VE FİLİSTİN GÖRMEZDEN GELİNDİ, NEOCONLAR HEDEF ALINDI
Trump, Suudi başkentinde Arap liderlere yaptığı konuşmada İran’a ve Filistin sorununa yüzeysel ifadelerle değindi. İsrail ile normalleşme süreci için “kendi zamanınızda” diyerek Suudi Arabistan’a açık çek verdi. Konuşmasında ABD'li müdahalecilere sert yüklendi. “Sözde ulus inşacıları, inşa ettiklerinden çok daha fazla ülkeyi mahvetti” sözleriyle Washington’daki neoconları hedef aldı.
ESAD SONRASI SURİYE’YE YAPTIRIMLAR KALKIYOR
Trump, Suriye Devleti’nin yıkılması sonrası kurulan yeni yapıya destek sinyali verdi. Suudi Arabistan’da yapılacak kritik görüşmeler öncesi, “Suriye’ye uygulanan yaptırımların durdurulmasını emredeceğim, böylece onlara büyüklük şansı vereceğim” dedi. Trump’ın bu sözleri, başkent Riyad’da toplanan Arap liderler arasında memnuniyetle karşılandı. Suriye şehirlerinde kutlamalar yapıldı.
YAPTIRIM KARARINDA ERDOĞAN VE VELİAHT PRENS ETKİLİ OLDU
Trump, yaptırımların kaldırılmasında Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’ın doğrudan etkili olduğunu söyledi. Ancak bu kararın ardında Türkiye'nin aylar süren diplomatik baskısı olduğu da açıkça görüldü. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Trump ile yaptığı telefon görüşmelerinde Suriye'nin yeni hükümetine yönelik kısıtlamaların kaldırılmasını talep ettiği öğrenildi.
SURİYE’DE GÜÇ DENGESİ DEĞİŞİYOR: ŞER’A RİYAD’DA AĞIRLANIYOR
ABD’nin yaptırımları kaldıracağını duyurmasının ardından, eski cihatçı lider Ahmed el-Şara (diğer adıyla Ebu Muhammed el-Cevlani), Trump’ın davetiyle Riyad’da görüşmelere katıldı. Şara'nın Suriye’de Türkiye destekli yeni hükümetin lideri olarak tanındığı belirtildi. Bu gelişme, emperyalizmin Ortadoğu’daki taşeron örgütlere verdiği desteği bir kez daha gözler önüne serdi.
ANKARA’DA ZİRVE TRAFİĞİ YOĞUNLAŞTI, UKRAYNA VE RUSYA TEMASLARI BAŞLADI
Trump’ın açıklamasıyla aynı günlerde Ankara’da dikkat çekici temaslar gerçekleşti. Erdoğan yönetimi, Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ve Rusya temsilcilerini aynı anda ağırladı. Şubat 2022’den bu yana ilk doğrudan görüşmeler başladı. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio da bu zirve için Türkiye’ye gönderildi. Erdoğan iktidarı, yıllardır altyapısını hazırladığı bu diplomatik hamleyle bölgede yeniden öne çıkmayı amaçlıyor.
ERDOĞAN'IN GERİ DÖNÜŞÜ: TRUMP DÖNEMİNDE OLANAK BULUYOR
Brookings Enstitüsü'nden Aslı Aydıntaşbaş, “Bu Erdoğan’ın dünya sahnesine büyük dönüşü,” değerlendirmesinde bulundu. Aydıntaşbaş, “Dört yıl boyunca Biden döneminde dışlanan Erdoğan, şimdi hem Suriye’de hem Ukrayna-Rusya ekseninde oyunun merkezinde yer alıyor” yorumunu yaptı. Trump'ın göreve dönmesiyle birlikte bu sürecin hızlandığını belirtti.
TRUMP-ERDOĞAN DOSTLUĞU STRATEJİYE DÖNÜŞÜYOR
Carnegie Endowment’tan Alper Coşkun, Trump ile Erdoğan’ın “işlemsel ortaklık” içinde olduklarını söyledi. Coşkun, “Trump, Amerikan kurumlarını sarsma arzusu, içerdeki kutuplaştırıcı dili ve liberal gündemlere düşmanlığıyla Erdoğan’a benziyor. Bu yakınlık Ortadoğu’daki hamleleri de etkiliyor” dedi.
TRUMP YENİDEN DENGE KURUYOR, DEĞERLER BİR KENARA İTİLİYOR
Ortadoğu Enstitüsü’nden Gönül Tol, ABD ile Türkiye arasındaki uzun süredir süren güvensizliğin sona ermeye başladığını ifade etti. Tol, “İran, Rusya ve Çin’le ilişkiler, Washington-Ankara hattını yıllarca gerdi. Ancak şimdi bir sıfırlama dönemi başlıyor” dedi. Bu tablo, ABD’nin normatif değerleri değil, çıkarları esas aldığı yeni bir dönemin işaretini veriyor.
MUHALEFET DEĞERLERDEN YOKSUN BİR DÜNYA DÜZENİYLE YÜZLEŞİYOR
Aslı Aydıntaşbaş, Türk muhalefetinin Batı'dan beklediği desteğin kaybolduğunu belirtti. “Batı, artık Türkiye’ye normatif değerlerle yaklaşmıyor. Muhalefetin bunun ne anlama geldiğini yeniden düşünmesi gerekiyor” dedi. Bu değerlendirme, muhalefetin yalnızlaştığı ve yeni dönemde strateji güncellemesi gerektiği mesajını içeriyor.
