ABD Başkanı Donald Trump, Çin, Kanada ve Meksika’ya ek gümrük vergisi uygulama kararı aldı. Bu hamle, küresel ticaretin kırılgan dengelerini sarsarken, piyasalardaki risk iştahını azalttı. Avrupa ve Asya borsaları düşerken, Türkiye’de döviz yükselişe geçti. Küresel ticaret savaşlarının derinleşmesi, ekonomik belirsizlikleri artırırken, yatırımcılar merkez bankalarının nasıl bir yol izleyeceğini sorguluyor.
TRUMP YENİDEN SAHNEDE: EK VERGİLER VE GERGİNLEŞEN PİYASALAR
ABD, 1 Şubat’ta Çin’e yüzde 10, Kanada ve Meksika’ya ise yüzde 25 ek gümrük vergisi uygulamaya başladı. Enerji ithalatı için Kanada’ya daha düşük bir tarife belirlendi. Ticaret savaşlarında yeni bir cephe açan bu karar, ABD’nin küresel ekonomiyi nasıl dizayn etmeye çalıştığını bir kez daha ortaya koydu.
Trump, Meksika Devlet Başkanı Claudia Sheinbaum ile yaptığı telefon görüşmesinin ardından, Meksika’ya uygulanan ek vergiyi bir ay süreyle askıya aldığını açıkladı. Kanada Başbakanı Justin Trudeau ile de benzer bir görüşme gerçekleştirdi ve Kanada'ya getirilen tarifeleri 30 günlüğüne ertelediğini duyurdu.
Ancak asıl kritik mesele, Çin ile yaşanıyor. Trump, Pekin ile 24 saat içinde görüşeceklerini açıklarken, Çin’den yapılan ithalata getirilen yüzde 10’luk ek verginin artırılabileceği tehdidinde bulundu. Çin, iç talep düşüşü ve emlak sektöründeki kriz nedeniyle zaten baskı altındayken, ek vergiler yeni bir ekonomik çalkantıyı tetikleyebilir.
ABD VE AVRUPA BORSALARI KAYIPTA: SERMAYE GÜVENLİ LİMAN ARAYIŞINDA
Piyasalar, ABD’nin bu hamlesine net bir yanıt verdi. New York Borsası’nda S&P 500 yüzde 0,76, Nasdaq yüzde 1,20, Dow Jones ise yüzde 0,28 değer kaybetti. Bilanço sezonu devam ederken Alphabet (Google), Merck&Co, AMD ve Amgen gibi dev şirketlerin açıklayacağı finansal raporlar yakından izleniyor.
ABD’nin 10 yıllık tahvil faizi yüzde 4,57 seviyesinde bulunuyor. Dolar endeksi 108,9’a gerilerken, altının ons fiyatı 2 bin 817 dolar seviyesinde yatay seyrediyor. Brent petrolün varil fiyatı ise yüzde 0,9 düşerek 75 dolara geriledi.
Avrupa borsaları da benzer bir tablo çizdi. Trump yönetiminin AB’yi de ek gümrük vergisi kapsamına alabileceği ihtimali, piyasaları tedirgin etti. Almanya’da DAX 40 endeksi yüzde 1,40, İngiltere’de FTSE 100 yüzde 1,04, Fransa’da CAC 40 yüzde 1,20 ve İtalya’da FTSE MIB 30 yüzde 0,69 geriledi.
En büyük darbeyi otomobil üreticileri aldı. Volkswagen hisseleri yüzde 4,04, BMW hisseleri yüzde 2,39, Porsche hisseleri yüzde 1,68 düştü. Fransız otomobil tedarikçisi Valeo’nun hisseleri ise yüzde 8 değer kaybetti.
ASYA PİYASALARINDA UMUTLU BEKLEYİŞ: ÇİN GERİ ADIM ATAR MI?
ABD’nin Çin’e uyguladığı yüzde 10’luk ek vergi yürürlüğe girdi. Ancak Trump yönetiminin Çin ile müzakereye açık olduğunu açıklaması, piyasalar açısından sınırlı da olsa olumlu bir sinyal verdi.
Çin ekonomisi, zayıf iç talep ve emlak sektöründeki krizin gölgesinde. Çin’in ABD ile karşılıklı yaptırımlara yönelip yönelmeyeceği belirsizliğini koruyor. Ancak analistler, Pekin’in daha fazla ekonomik çalkantıyı göze almayacağını ve müzakereye sıcak bakacağını düşünüyor.
Borsalarda dalgalanma devam ediyor. Japonya’da Nikkei 225 endeksi yüzde 0,7, Güney Kore’de Kospi endeksi yüzde 1, Hong Kong’da Hang Seng endeksi yüzde 1,2 yükseldi. Çin’de tatil nedeniyle işlemler gerçekleşmiyor.
TÜRKİYE’DE DOLAR YÜKSELİŞTE, BIST GERİLEDİ
Türkiye’de küresel belirsizliklerin etkisi hissedilmeye başladı. Borsa İstanbul’da BIST 100 endeksi yüzde 2,30 değer kaybederek 9.774,40 puana geriledi. Küresel satış dalgası, yerel piyasalarda da satış baskısı yarattı.
Dolar/TL dün yüzde 0,4 artışla 35,9777 seviyesinden kapandı. Bugün ise yüzde 0,2 yükselerek 36,0300 seviyesinden işlem görüyor. Avro/TL 37,1080, sterlin/TL 44,6490 seviyelerinde yatay seyrediyor.
Analistler, küresel ticaret savaşlarının Türkiye ekonomisi üzerinde riskler yaratabileceğine dikkat çekiyor. Türkiye’de yatırımcılar, reel efektif döviz kuru ve döviz varlıkları verilerini takip ediyor. Merkez Bankası’nın atacağı adımlar yakından izleniyor.
BIST 100 endeksinde 9.700 ve 9.600 seviyeleri destek, 10.000 ve 10.100 seviyeleri ise direnç konumunda. Dolar endeksinde ise 109,5 seviyesi direnç, 108 seviyesi destek olarak görülüyor.
TİCARET SAVAŞI DERİNLEŞİRSE NE OLUR?
ABD’nin agresif ticaret politikası, küresel piyasalarda yeni bir krizin habercisi olabilir. Avrupa ve Asya ekonomileri, Washington’ın hamlelerine karşı adım atmaya hazırlanıyor.
Türkiye için tablo daha karmaşık. Dış ticaret açığı yüksek olan Türkiye, küresel resesyon ihtimalinden en fazla etkilenecek ülkeler arasında. Küresel piyasalarda yaşanacak her olumsuz gelişme, TL üzerindeki baskıyı artırabilir.
Merkez bankaları, piyasaları sakinleştirmek için hamle yapacak mı? Küresel ticaret savaşları daha da sertleşirse, finans piyasalarında yeni dalgalanmalar kaçınılmaz olacak. Önümüzdeki günler, piyasalar için kritik olacak.
