ANALİZ: SONER BAHADIR
Adaylık sürecinde “savaşları bitiren başkan” olma vaadinde bulunan Donald Trump’ın 5 Aralık 2024 tarihinde yapılan seçimi kazanarak Amerika Birleşik Devletleri(ABD) Başkanı olması dünyada savaşların sona ereceğine dair bir umut doğmasına neden olmuştu.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun Gazze’de ateşkese karşı çıkan dönemin Savunma Bakanı Yoav Gallant’ı, Donald Trump’ın seçimi kazandığı akşam görevden alması ve Filistin İslami Direniş Hareketi(Hamas) ile İsrail arasında ateşkes anlaşması yapılması da Ortadoğu’daki kan gölünün duracağına dair beklentilerin yükselmesine neden olmuştu.
İyimser havanın artmasına yol açan bir diğer gelişme de Rusya'nın Ukrayna’ya yönelik “Özel Askeri Operasyon”un sona erdirilmesi için diplomatik sürecin hızlanması ve geniş ölçekli esir takaslarının yapılmasıydı.
İRAN İLE BİRLİKTE PEMBE BULUTLAR DAĞILDI
Peş peşe yaşanan bu “olumlu” gelişmelerin estirdiği “pembe bulutlar”, İsrail'in 13 Haziran 2025 tarihinde başlattığı İran’a saldırılarıyla birlikte dağıldı.
Trump’ın “savaşları bitirme” vaadini yerini 17 Haziran 2025 tarihinde İran Dini Lideri Ali Hamaney için “yerini biliyoruz ama şimdilik öldürmeyeceğiz” tehdidine bıraktı. Donald Trump’ın “yarım bıraktığı” noktayı Binyamin Netanyahu’nun Yoav Gallant’ın yerine atadığı Israel Katz “tamamladı”. Israel Katz, 19 Haziran 2025 tarihinde yaptığı açıklamada İsrail’i yok etmek istediğini öne sürdüğü Ali Hamaney için “var olmasına izin verilmez” dedi.
ABD, bugüne kadar Ortadoğu’daki üslerine İsrail’e destek vermek üzere takviye yapmaya devam etti.
NE DEĞİŞTİ?
Bütün bu gelişmeler Donald Trump için akıllara “Ne değişti?” sorusunu getirdi.
Yaşanan gelişmelere dikkatlice bakıldığında aslında değişen bir şeyin olmadığı görülüyor.
Gazze’de yapılan ateşkes anlaşmasının ardından Donald Trump’ın bir video ile duyurduğu “Riviera” planı çıkmıştı. Trump’ın Netanyahu ile mayo giyerek şezlongda uzandığı ve Filistinli bir dansözle karşılıklı dans ettiği video ile Donald Trump, aslında ateşkes ile Gazze’yi bir açık hava tatil köyüne çevirmeyi planladığını göstermişti.
Ukrayna’da varılan anlaşma sonrası da Trump, Devlet Başkanı Volodimir Zelenski ile Ukrayna’nın yer altı değerli madenlerini işletme hakkını elde ettiği bir anlaşma imzalamıştı.
GÖRÜNEN KÖY
Donald Trump’ın adaylık sürecindeki vaatlerine dikkatlice baktığımızda bugünkü durumun aslında “görünen köy” olduğu anlaşılıyor.
Trump, dış siyasetini özellikle Kuzey Atlantik Anlaşması Örgütü(NATO) üzerinden yüksek askeri harcamaların artık ABD ekonomisine zarar verdiğini, NATO üyelerinin borçlarını ödeyip harcamalarını arttırmaması durumunda bu ülkelerin savunmasını yapmama üzerine kurmuştu.
Gazze’den çıkan “Riviera” planı ve Ukrayna’dan elde edilen yer altı maden anlaşması ile Donald Trump, bu bölgelerde çıkarlarını koruyan sonuçlar elde etmişti.
İsrail’in İran’a saldırıları ise Batı karşıtı uluslararası ekonomik ve siyasi işbirliği örgütü olan BRICS’e üye olmasından dolayı ABD ve Batı çıkarlarına uygun bir hamleydi. Trump bu yüzden bu saldırıları destekleyen hatta körükleyen bir tutum sergiledi.
Bütün bu gelişmeler, Donald Trump’ın “savaşları bitiren başkan” olma vaadinin insani değil ekonomik duyarlılıktan kaynaklandığını göstermiş oldu.
